Gospodarstwa pełniące funkcje społeczne to innowacyjne rozwiązanie, które jest coraz powszechniej stosowane w wielu krajach europejskich. Jego sednem jest wykorzystanie wyjątkowych miejsc, jakimi są wieś i gospodarstwa rolne do tworzenia usług dla osób wymagających wsparcia. Najważniejszą cechą charakterystyczną takich gospodarstw jest wykorzystywanie potencjału gospodarstwa rolnego do prowadzenia działań przede wszystkim o charakterze terapeutycznym, opiekuńczym i integracyjnym celem włączenia społecznego osób przebywających w danym gospodarstwie opiekuńczym.
Kto może założyć i prowadzić gospodarstwo opiekuńcze?
W procesie powstawania oraz w funkcjonowaniu takiej placówki muszą brać udział rolnicy bądź osoby będące domownikami w gospodarstwach rolnych. Obecne uwarunkowania prawne ograniczają jednak możliwości łączenia działalności rolniczej ze świadczeniem usług opiekuńczych. Gospodarstwo opiekuńcze powinno być zatem prowadzone w formie działalności gospodarczej bądź w formie podmiotu ekonomii społecznej (stowarzyszenie, fundacja lub spółdzielnia socjalna). Zastosowanie jednej z rekomendowanych form prawnych pozwala bowiem rozwiązać istotne problemy stojące przed osobami zakładającymi lub prowadzącymi gospodarstwa opiekuńcze.
Kto może korzystać z usług gospodarstwa opiekuńczego?
Teoretycznie gospodarstwa opiekuńcze mogą świadczyć swe usługi dla bardzo różnych grup wymagających wsparcia. Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, że terapia prowadzona w gospodarstwach rolnych może mieć pozytywny wpływ m.in. na:
- seniorów - osoby wymagające opieki, terapii, rehabilitacji, zajęć integracyjnych ze względu na wiek,
- osoby z niepełnosprawnościami – przy czym chodzi tu o różne rodzaje niepełnosprawności, np. związane z trudnościami w poruszaniu się, deficyty intelektualne itd.,
- osoby chorujące psychicznie,
- osoby walczące z uzależnieniami,
- osoby wymagające reintegracji społecznej, np. ze względu na fakt opuszczenia zakładu karnego, długotrwałe pozostawanie bez pracy,
- dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, także tzw. „trudna młodzież”.
Wybór konkretnej grupy odbiorców wsparcia zależy w głównej mierze od osób pragnących prowadzić gospodarstwo opiekuńcze.
Jak może działać gospodarstwo opiekuńcze?
Rekomenduje się, by gospodarstwa opiekuńcze przybierały formy organizacyjne charakterystyczne dla jednostek systemu pomocy społecznej. W tym sensie gospodarstwa opiekuńcze będą pewnym specyficznym typem tych placówek, charakteryzujących się przede wszystkim faktem prowadzenia terapii w oparciu o infrastrukturę gospodarstwa rolnego oraz prowadzoną przez nie działalność rolniczą. W kontekście gospodarstw opiekuńczych dla osób starszych szczególnie obiecujące wydają się być 3 formy organizacyjne:
- Dzienny dom pobytu - ośrodek wsparcia, w którym świadczy się pomoc osobom samotnym, powyżej 60 roku życia, które z przyczyn losowych wymagają pomocy z zakresu usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych lub posiłku. DDP mogłyby funkcjonować zarówno jako podmiot ekonomii społecznej oraz jako działalność gospodarcza.
- Rodzinny dom pomocy - forma usług opiekuńczych oraz bytowych świadczonych przez osobę w jej miejscy zamieszkania całodobowo dla nie mniej niż 3 i nie więcej niż 8 osób wymagających wsparcia. RDP wymagają współpracy z samorządem gminnym, bowiem podopieczni kierowani są w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W zależności od sytuacji finansowej podopiecznego samorząd finansuje w części lub w całości jej pobyt. Pensjonariusze, którzy nie otrzymują wsparcia finansowego zobowiązani się do samodzielnego opłacania pobytu.
- Placówka całodobowej opieki prowadzone w ramach działalności gospodarczej - opieka w tego typu placówce polega na świadczeniu usług z uwzględnieniem stanu zdrowia, sprawności fizycznej oraz intelektualnej a także indywidualne potrzeby i możliwości danej osoby. Zakres usług obejmuje usługi bytowe (zapewnienie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, pielęgnację, opiekę higieniczną, kontakt z otoczeniem). Placówki całodobowe nie wymagają ścisłej współpracy z samorządem.
Możliwości finansowania działalności gospodarstw opiekuńczych.
Na dzień dzisiejszy nie ma bezpośrednio funduszy przeznaczonych na założenie i prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego. W konsekwencji można starać się o dofinansowanie z różnych programów, które będą zależne od formy prawnej, w jakiej prowadzone będzie gospodarstwo opiekuńcze. Szczególną uwagę należy zwrócić na środki, którymi będą dysponować Lokalne Grupy Działania (dedykowane dla poszczególnych obszarów województwa) w ramach interwencji Leader (działanie realizowane w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027).
Zapraszamy do obejrzenia filmów informacyjnych:
Gospodarstwa opiekuńcze. Jesień życia w rytmie natury.
Więcej Informacji na temat gospodarstw opiekuńczych można odnaleźć na stronie www.gospodarstwaopiekuncze.pl