Międzyplony to rośliny uprawiane między dwoma plonami głównymi w celu uzyskania zielonej masy, wykorzystania na zielonkę, siano, kiszonkę lub przyoranie jako zielony nawóz, ewentualnie jako pasza. Do niedawna nazywano je po prostu poplonami. Właściwe docenienie znaczenia międzyplonów oraz ich prawidłowa agrotechnika, może dostarczyć znacznych korzyści w wielu gospodarstwach.
W zależności od terminu siewu wyróżnia się trzy rodzaje międzyplonów:
- ścierniskowe – wysiewane w drugiej połowie lata po zbiorze wczesnego plonu głównego, a użytkowane
- jesienią tego samego roku na paszę (np. rzepa ścierniskowa) lub przyorane na zielony nawóz (np. facelia,
- gorczyca biała, peluszka, łubin);
- ozime – wysiewane jesienią po zbiorze plonu głównego, a zbierane wiosną następnego roku, np. żyto ozime, rzepak ozimy, wyka;
- wsiewki międzyplonowe – siane wiosną jednocześnie z plonem głównym lub w czasie jego wegetacji i pozostające po jego zbiorze do jesieni tego samego roku, np. seradela wsiana w żyto; powinny być to rośliny dobrze znoszące zacienienie w pierwszym okresie wzrostu po wschodach i szybko rosnące po odsłonięciu.
Międzyplony ścierniskowe są najbardziej typowym rodzajem międzyplonów, cieszącym się jednocześnie dużą popularnością wśród rolników. Resztki pozostałe po wykorzystaniu międzyplonu na pasze w okresie jesiennym, pozostawione są na okres zimowy jako mulcz (zielona pokrywa) i przyorane na wiosnę.
Pozostawienie na zimę ma na celu ograniczenie wymywania, wywiewania składników pokarmowych i regulacji stosunków wodnych w glebie. Ten rodzaj uprawy ogranicza potrzebę nawożenia innymi nawozami organicznymi i mineralnymi. Wartość nawozowa dobrych międzyplonów przez wielu fachowców porównywana jest z wartością nawozową obornika. Tak jak obornik, wzbogacają glebę w niezbędne składniki organiczne, użyźniają glebę i wpływają fitosanitarnie na środowisko glebowe. Mogą być dobrym rozwiązaniem przy braku lub niedoborze obornika w gospodarstwie. Tak więc koszty paliwa, nasion i pracy własnej, które producent poniósł na wykonanie zasiewów, na pewno zrekompensuje w dużym stopniu oszczędnościami w nawożeniu. Na przykład gorczyca uprawiana w tym przypadku jako międzyplon wytwarza bardzo duży system korzeniowy. Ma to wpływ na polepszenie struktury gruzełkowatej gleby oraz umożliwia dopływ powietrza i wody do głębszych warstw gleby. Dodatkowo korzenie gorczycy niszczą tzw. podeszwę płużną, czyli twardą, nieprzepuszczalną warstwę ziemi, która powstaje na skutek wykonywania przez kilka lat orki na tę samą głębokość. Zaletą gorczycy jest także jej szybki wzrost, dzięki czemu zagłusza kiełkowanie i wzrost chwastów.
Prawidłowe zmianowanie i następstwo roślin po sobie co kilka lat zmniejsza występowanie chorób i liczebność szkodników roślin uprawnych. Poza bezpośrednimi korzyściami dla gospodarstwa, uprawa międzyplonów ma za zadanie sprzyjać ochronie środowiska. Intensyfikacja produkcji rolniczej prowadzi w efekcie do wzrostu zanieczyszczenia gleb i wód, zachwiania równowagi przyrodniczej, a w efekcie do pogorszenia płodów rolnych.