Długość okresu przechowywania ziemniaków zależy od kierunku ich użytkowania. Dla ziemniaków przeznaczonych dla przetwórstwa okres przechowywania może trwać nawet 10 miesięcy, dla sadzeniaków 6 – 7 miesięcy, a dla jadalnych 1 do 9 miesięcy. Duża zawartość wody w bulwach ziemniaków nie sprzyja tak długiemu okresowi ich przechowywania. Naturalne ubytki ilościowe i jakościowe nawet w najlepszych warunkach przechowywania są nieuniknione. Przechowywanie ziemniaków w nieodpowiednich warunkach termiczno-wilgotnościowych prowadzi do powstania dużych strat ilościowych i jakościowych. W okresie ostatnich lat nastąpił bardzo duży spadek produkcji ziemniaków, przybyło natomiast przechowalni, dzięki czemu udział w przechowywaniu plonów w nowoczesnych przechowalniach znacznie się zwiększył. Jednak przeważająca część plonów i tak jest przechowywana w kopcach i piwnicach. Przygotowanie plantacji ziemniaków do zbioru.Celem wszystkich zabiegów bezpośrednio związanych ze zbiorem ziemniaków powinno być ograniczenie pracochłonności, a jednocześnie zebranie bulw wysokiej jakości bez uszkodzeń mechanicznych, strat i zanieczyszczeń. Szczególnie przy intensywnej produkcji bardzo ważnym zabiegiem jest niszczenie naci w odpowiednim terminie przed ich zbiorem. Ma to bardzo duży wpływ na jakość i zdrowotność plonu.
Niszczenie naci ziemniaków ma na celu:
- przyśpieszenie osiągnięcia dojrzałości fizjologicznej bulw do zbioru,
- przygotowanie plantacji do zbioru co znacznie zmniejsza ilość uszkodzeń mechanicznych,
- zabezpieczenie bulw przed porażeniem wirusami, rizoktoniozą i zarazą ziemniaczaną.
Wyróżnia się trzy sposoby niszczenia naci ziemniaka a mianowicie: mechaniczny, mechaniczno-chemiczny i chemiczny.
Sposób mechaniczny niszczenia naci polega na zastosowaniu specjalnych rozdrabniaczy łęcin. Sposób ten szczególnie w latach o dużym nasileniu zarazy ziemniaczanej może przyczynić się do większego porażenia bulw, ponieważ duża ilość zarodników grzyba zalega w resztkach roślinnych i na powierzchni gleby. W czasie deszczu zarodniki te są spłukiwane i bardzo łatwo przenikają do gleby a następnie przez skórkę i przetchlinki przedostają się do bulw. Metoda ta nie wymaga dużych nakładów. Wadą jej jest jednak niedokładność rozbijania łęcin szczególnie w sprzyjających warunkach wilgotnościowych przy wysokim nawożeniu azotowym gdy znaczna część roślin płoży się.
Metoda chemiczna - polega na wykonaniu pojedynczego lub dzielonego oprysku plantacji ziemniaków preparatami chemicznymi. Wśród preparatów stosowanych do defoliacji ziemniaków wyróżnia się preparaty o działaniu kontaktowym, parzącym i wgłębnym. Wadą metody chemicznej jest to, że przy dużej masie łęcin i chwastów, nawet po ich zaschnięciu zbiór mechaniczny ziemniaków może być utrudniony.
Metoda mechaniczno-chemiczna polega na tym, że w pierwszej fazie stosuje się rozbijacz łęcin, który rozbija je na wysokości 25 cm, a następnie w krótkim czasie stosuje się zabieg chemiczny jednym z preparatów do desykacji.
Metoda ta jest skuteczniejsza i pewniejsza niż każda z metod osobno, szczególnie na plantacjach o silnym wzroście i bujnej naci. Ziemniaki przeznaczone do długotrwałego przechowywania zaraz po wykopaniu powinny być dobrze osuszone i przebrane w celu usunięcia bulw uszkodzonych mechanicznie i z objawami chorób. Dlatego też pora sprzętu ma też istotny wpływ na przechowywanie ziemniaków. Zbiór należy przeprowadzić w dni pogodne i gdy temperatura powietrza wynosi przynajmniej 10oC.
Technologia przechowywania ziemniaków.
Trwałość przechowalnicza ziemniaków zależy od właściwości odmianowych , zdrowotności bulw , czynników agrotechnicznych i klimatycznych oraz sposobu zbioru i transportu wykopanych ziemniaków. Jednak po wykopaniu ziemniaków na trwałość przechowalniczą największy wpływ będą miały warunki termiczno-wilgotnościowe w miejscach przechowywania. Ze względu na dużą zawartość wody w bulwach ziemniaka uniknięcie strat zarówno ilościowych jak i jakościowych w okresie długotrwałego przechowywania jest praktycznie niemożliwe. Jedynie stwarzając odpowiednie warunki zaraz po zbiorze i w czasie przechowywania straty te można ograniczyć do minimum.
W okresie długotrwałego przechowywania ziemniaków wyróżnia się cztery etapy:
Pierwszy etap - trwa około 30 dni i jest to okres w którym następuje technologiczne dojrzewanie bulw. W okresie pierwszych 48 godzin po wykopaniu należy zapewnić intensywne wietrzenie w celu osuszenia ziemniaków ze zbytecznej wolnej wilgoci znajdującej się na powierzchni bulw. W drugiej fazie tego etapu następuje gojenie ran i korkowacenie skórki. Przebiega ono najszybciej w warunkach przy wilgotności względnej powietrza około 95% i temperaturze 150 C.
Drugi etap - polega na obniżaniu temperatury wymaganej w długotrwałym przechowywaniu w zależności od kierunku użytkowania. Schładzanie musi być powolne ( nie więcej niż 1o C w ciągu doby ). Temperatura schłodzenia dla długotrwałego przechowywania ziemniaków zależy od ich kierunku użytkowania. Dla ziemniaków jadalnych wynosi 4 - 8o C, sadzeniaków 2 - 6o C, przeznaczonych do przerobu na frytki, susz, granulat i płatki zależnie od odmiany 4 - 6o C, z przeznaczeniem na chipsy 6o C oraz ziemniaków przemysłowych dla gorzelnictwa , krochmalnictwa i pastewnych 2 - 4o C.
Trzeci etap - to okres długotrwałego przechowywania w którym powinna być utrzymana stała temperatura a wilgotność względna powietrza powinna wynosić 95 %. Pomimo zachowania optymalnych warunków termiczno - wilgotnościowych podczas przechowywania, ubytki naturalne są nieuniknione i wynoszą miesięcznie 0,4 do 1,7 % zależnie od odmiany i temperatury przechowywania.
Czwarty etap - to przygotowanie ziemniaków do użytkowania. Temperatura i wilgotność względna powietrza w tym etapie podobnie jak i w poprzednich zależy od ich przeznaczenia. Dla ziemniaków jadalnych i do przerobu na produkty spożywcze powinna wynosić 10o C przy wilgotności względnej powietrza 85 - 95 % przez okres około 10 dni , natomiast dla sadzeniaków 10 - 15o C przy wilgotności 75 - 80 % przez okres 3 - 5 tygodni.
Mimo wzrastającej liczby nowoczesnych przechowalni, to i tak najwięcej ziemniaków jest przechowywana w kopcach i piwnicach. Możliwości stworzenia optymalnych warunków dla przechowywania ziemniaków zależą głównie od jego miejsca i sposobu przechowywania. Najtańszym sposobem i najbardziej rozpowszechnionym jest przechowywanie ziemniaków w kopcach tradycyjnych. Należy jednak pamiętać, że stworzenie optymalnych warunków termiczno - wilgotnościowych w tym przypadku jest najtrudniejsze. W sytuacji gdy przechowujemy ziemniaki w kopcach, należy pamiętać o wyborze miejsca, jego usytuowaniu oraz odpowiednim uformowaniu. Teren na kopiec musi być równy, suchy i nieco wzniesiony, pamiętając o południowo - północnym jego usytuowaniu , gdyż taki kierunek pozwala na równomierne ochładzanie się obydwu boków kopca w okresie jesieni i zimy oraz ogrzewanie w okresie wiosny. Szerokość kopca powinna wynosić 1,5 m z 20 cm zagłębieniem i wysokość 1m. Tak uformowaną pryzmę ziemniaków okrywa się słomą (najlepiej żytnią) na grubość 20 cm po ugnieceniu i przysypuje warstwą ziemi o grubości 7 -10 cm z wyłączeniem wierzchołka kopca o szerokości 30 - 40 cm tzw. kalenicy, która ma spełniać rolę wentylacji kopca. Z chwilą obniżenia się temperatury w kopcu do 4o C należy wykonać okrywę zimową polegającą na ułożeniu warstwy słomy o grubości 15 - 20 cm po ugnieceniu i obsypaniu warstwą ziemi o takiej samej grubości. W kopiec powinien być wstawiony termometr dla bieżącej kontroli temperatury, która jest wskaźnikiem jak przechowują się ziemniaki. Lepsze warunki termiczno - wilgotnościowe dla przechowywania ziemniaków pozwalają stworzyć kopce foliowe. Kopce foliowe mogą być z wentylacją grawitacyjną czyli samoczynną lub z wentylacją wymuszoną. Dla przechowywania stosunkowo niewielkich ilości ziemniaków zalecane są kopce foliowe zwykłe z wentylacją grawitacyjną. Formuje się je podobnie jak kopiec tradycyjny, a następnie okrywa słomą na grubość 40 cm. Na wierzchołku wzdłuż kopca ustawia się kanał wentylacyjny i przykrywa folią. Z chwilą nastania mrozów folię przykrywa się ziemią. Kopce foliowe z wentylacją wymuszoną mogą mieć zastosowanie w dużych gospodarstwach lub zakładach przemysłu ziemniaczanego. Gabaryty takich kopców mogą być znacznie większe. Szerokość 4 - 6 m wysokość 2 - 2,5 m i długość do 30 m. Okrycie takiego kopca jest podobne jak kopca z wentylacją grawitacyjną, a różnica polega na usytuowaniu kanału wentylacyjnego w dolnej części kopca do którego tłoczone jest powietrze wentylatorem.
Częstym miejscem przechowywania ziemniaków są też adaptowane pomieszczenia gospodarskie i piwnice, w których trudno jest stworzyć optymalne warunki termiczne. Takie pomieszczenia przeznaczone do przechowywania ziemniaków muszą być suche, zabezpieczone przed podsiąkaniem wody gruntowej oraz mieć możliwość sprawnej wentylacji. Dno i ściany powinny mieć ażurowe umożliwiające przewietrzanie całej masy składowanych ziemniaków, co pozwoli również na regulację temperatury i wilgotności. W pomieszczeniach takich powinien obowiązkowo znajdować się termometr do stałej kontroli temperatury. Przed załadowaniem ziemniakami adaptowane pomieszczenia gospodarcze i piwnice należy dokładnie oczyścić z pozostałości i odkazić wapnem.
Typowe przechowalnie dla ziemniaków są wyposażone w odpowiednie urządzenia, które pozwalają na stworzenie optymalnych warunków termiczno-wilgotnościowych podczas całego okresu ich przechowywania. Budowa przechowalni jest jednak dość kosztowną inwestycją. Przed podjęciem decyzji o budowie przechowalni dla ziemniaków należy szczegółowo przeanalizować wiele czynników, które zadecydują o jej typie, wielkości i przeznaczeniu. Spośród tych czynników należy uwzględnić głównie: masę przechowywanych ziemniaków, technologię przechowywania ( w paletach skrzyniowych lub luzem w boksach), kierunek użytkowania, czyli jakie ziemniaki będą przechowywane ( jadalne, do przetwórstwa spożywczego, sadzeniaki czy dla przemysłu ziemniaczanego).