Kalendarium ogrodnika

STYCZEŃ

• Aby zapobiec uszkodzeniom mrozowym przeprowadzamy bielenie mlekiem wapiennym pni drzew, możemy to również zrobić na początku lutego;
• Usuwamy z pędów, gałęzi i pni oprzędy z gąsienicami i zimujące w złożach jaj szkodniki drzew i krzewów a także korę ze złożami jaj;
• Zbieramy z drzew i niszczymy zmumifikowane owoce aby ograniczyć źródła chorób wiosną;
• To dobry czas na karczowanie starych i chorych drzew i krzewów;
• Gatunki posadzone jesienią, zwłaszcza te ciepłolubne muszą być dobrze chronione przed mrozem – sprawdzamy stan zabezpieczeń. Drzewka na podkładkach karłowych (M9, pigwa MC) często wymagają zabezpieczenia korzeni kopczykiem (z trocin, kory lub liści) okrywającym miejsce okulizacji. Można również zastosować chochoły z włókniny lub słomy w celu okrycia koron młodych brzoskwiń czy moreli. Ściółką ze słomy i włókniny można nakryć powtarzające odmiany truskawek;
• Młode drzewka mogą wymagać ochrony przed gryzoniami i zającami – w tym celu zakładamy na pnie osłony z tektury;
• Ścinamy pędy roczne na zrazy do przeszczepiania. Muszą być one zdrowe, o długości 50-70 cm i średnicy ok 7 mm, rosnące na zewnątrz korony. Tak pobrane zrazy przechowujemy w pęczkach, w skrzynkach z wilgotnym torfem lub piaskiem, w pomieszczeniu o temperaturze 2-4 °C.
• Sadzonkujemy krzewy owocowe – z rocznych pędów np. porzeczek, tniemy 20 cm sadzonki; ucinamy wierzchołkową, niezdrewniałą część, wiążemy w pęczki i dołujemy w wilgotnym piasku w piwnicy;
• Przygotowujemy się do zimowego cięcia drzew – przeglądamy narzędzia, czyścimy je, oliwimy i ostrzymy.
• Planujemy warzywnik na nowy sezon, uwzględniając korzystne sąsiedztwo gatunków oraz różnorodność gatunków przez cały sezon wegetacyjny;
• Warto planować uprawę odmian odpornych aby ograniczyć stosowanie środków ochrony roślin, np. pomidory tolerancyjne na zarazę ziemniaka to Atol, Cherrola F1, Lancet, Malinowy Henryka F1, Poranek.
• W wielu ogródkach wciąż trwają zbiory warzyw zimujących. O tej porze roku wciąż możemy mieć świeży jarmuż, brukselkę, roszponkę, liście pietruszki czy szpinaku;
• Na domowych parapetach warto uprawiać szczypiorek czy zieloną pietruszkę. Coraz popularniejszy jest wysiew nasion na kiełki lub mikroliście;
• W dość ciepłym i ciemnym miejscu można rozpocząć pędzenie rabarbaru;
• Badamy zdolność kiełkowania ubiegłorocznych nasion wysiewając je w ciepłym miejscu na wilgotnej ligninie. Jeśli wykiełkuje minimum 70% z nich to nadają się one do wysiania również w tym sezonie.

LUTY

• Przygotowujemy się do zimowego cięcia drzew – sprawdzamy stan narzędzi, sekatorów, pił, zaopatrujemy się w maść do ochrony ran po cięciu.
• W końcu miesiąca można już wykonać prześwietlające cięcie jabłoni, grusz i krzewów jagodowych. Zaczynamy od tych najbardziej odpornych na mróz: borówka, jagoda kamczacka, świdośliwa, aronia, agrest. Usuwamy pędy rosnące do środka korony, krzyżujące się i źle wykształcone, a także uszkodzone, złamane i chore. Pamiętajmy o zabezpieczeniu ran po cięciu preparatem o działaniu grzybobójczym. Wycinamy pędy malin i jeżyn, które owocowały w ubiegłym sezonie.
• Aby zapobiec pękaniu pni poprawiamy wcześniej wykonane bielenie drzew. Pod koniec zimy jest to szczególnie ważne, ponieważ słońce mocniej nagrzewa pnie.
• Zaczynamy cięcie iglastych roślin ozdobnych, przy sprzyjającej pogodzie możemy zacząć przycinać także krzewy liściaste.
• Unikajmy udeptywania śniegu na trawnikach – sprzyja to powstawaniu pleśni śniegowej.
• Koniec lutego i początek marca, kiedy temperatura wynosi ponad 10°C, to czas zwalczania ochojników. Obserwujmy swoje rośliny a do zwalczania agrofagów wybierajmy niechemiczne środki ochrony roślin.
• Na brzoskwiniach zabieg przeciwko kędzierzawości liści musi być wykonany do fazy nabrzmiewania pąków. Gdy temperatura powietrza będzie większa niż 6°C można wykonać zabieg niszczący zimujące zarodniki grzyba.
• Przygotowujemy ciepły inspekt do wysiewania warzyw i okrywamy go słomianymi matami. Pod koniec miesiąca można już w nim wysiać sałatę i kalarepę.
• Zaopatrujemy się w nasiona, nawozy  i inne środki niezbędne do uprawy w sezonie.
• Jeśli ziemia nie jest zmarznięta – przygotowujemy zagony.
• Nadchodzi czas na pierwsze wysiewy roślin ozdobnych: pod koniec miesiąca do wielodoniczek wysiewamy petunie, begonie, celozje, astry chińskie, lwie paszcze, lewkonie, szałwie błyszczące.
• Sprawdzamy też stan przechowywanych karp, bulw i cebul, te suche lub porażone przez choroby należy usunąć.
• Dokarmiajmy ptaki nasionami zbóż, słonecznika czy niesoloną słoniną.

MARZEC

• Kontynuujemy cięcie prześwietlające drzew, krzewów owocowych oraz pnączy. Pozbywamy się wilków, wycinamy pędy chore, krzyżujące się i połamane. Możemy też pokusić się o cięcie odmładzające starych i zaniedbanych drzew.
• Możemy zdejmować już okrycia, którymi ochranialiśmy zimą gatunki wrażliwe. Warto jednak mieć je cały czas „w pogotowiu” aby móc ich szybko użyć w razie ochłodzenia.
• Z krzewów ozdobnych w marcu tniemy jedynie te, które kwitną latem na pędach tegorocznych – budleje, róże, hortensje, powojniki wielkokwiatowe, wrzosy i lawendę.
• Wiosna to też czas na nowe nasadzenia. Konieczne jest wcześniejsze odpowiednie przygotowanie gleby, czyli dokładne odchwaszczenie i oczyszczenie z resztek roślinnych. Warto zasilić ją kompostem czy nawozami potasowymi i fosforowymi a potem przekopać. Do zakupu sadzonek wybierajmy sprawdzone firmy i kwalifikowany materiał szkółkarski.
• Zagony truskawek i poziomek należy oczyścić z starych liści, aby uniknąć rozwoju chorób, warto też spulchnić nieco międzyrzędzia.
• Przyglądamy się krzewom czarnych porzeczek – nienaturalnie nabrzmiałe pąki mogą świadczyć o obecności wielkopąkowca porzeczkowego. Takie pąki należy usunąć i zniszczyć. Do nasadzeń wybierajmy odmiany odporne np. Polares lub tolerancyjne na tego szpeciela (np. Tiben, Tines, Tisel).
• Krzewy borówki mogły zostać zaatakowane przez zgorzel pędów. Porażone pędy należy wycinać z kawałkiem zdrowej tkanki. W tym wypadku również warto wybierać odmiany o podwyższonej odporności na ta chorobę np. Aurora, Bluejay, Bluetta, Elliot.
• Jeśli zasialiśmy ozime formy warzyw, takich jak marchew, koper, cebula, czosnek, to w marcu należy okryć grządki włókniną lub niskim tunelem foliowym aby przyspieszyć wzrost i zapewnić wcześniejsze plonowanie. Międzyrzędzia należy odchwaścić i spulchnić.
• Pierwsza dekada marca to też czas produkcji wielu rozsad. Siejemy wczesne kapusty, kalarepy, kalafiora, brokuła, sałaty i szpinaku oraz pomidory do upraw pod osłonami.
• W drugiej dekadzie wysiewamy pory, paprykę, oberżynę i pomidory do uprawy w polu oraz niektóre zioła.
• Koniec marca to czas na wysiewanie na rozsady pomidorów samokończących. Przy sprzyjającej pogodzie zaczynamy tez wysiewy wprost do gruntu. Zaczynamy od gatunków mało wrażliwych na chłody: grochu, bobu, rzodkiewki, pietruszki naciowej i korzeniowej, wczesnej marchwi, kopru. Można też sadzić cebulę z dymki i czosnek wiosenny.
• Wysiewamy też nasiona gatunków roślin ozdobnych wytrzymałych na spadki temperatury: groszku pachnącego, smagliczki, czarnuszki, chabrów czy nagietków.

KWIECIEŃ

• Czas na nowe nasadzenia, posadzone drzewka czy krzewy należy obficie podlać i najlepiej wyściółkować.
• Można już sadzić powojniki, które zimowały w doniczkach.
• Po przekwitnięciu silnie tniemy forsycje, usuwamy wszystkie pędy, które cieszyły nas tymi wiosennymi, żółtymi kwiatami.
• To również czas na cięcie innych krzewów ozdobnych: hortensji czy wabiącej motyle budlei Dawida, oraz na strzyżenie lawendy.
• Czas zadbać o róże w naszym ogrodzie: zdejmujemy zimowe okrycia, rozkopujemy kopczyki z ziemi u nasady pędów. Cięcie róż wykonujemy wtedy kiedy kwitną forsycje, to jest taka fenologiczna podpowiedz kiedy jest odpowiedni termin na cięcie róż. Usuwamy te uschnięte i uszkodzone pędy, a u róż wielko i wielokwiatowych pędy skracamy do wysokości 3-5 pąków pamiętając żeby ten ostatni pąk na pędzie był skierowany na zewnątrz.
• Krzewy róż nawozimy obornikiem, nawozami wieloskładnikowymi i ściółkujemy.
• Po zimie trawnik może wymagać regeneracji. Zaczynamy od wertykulacji, czyli nacięcia darni na głębokość około 2 cm. Pobudzi to trawy do lepszego rozkrzewienia się i ułatwi walkę z mchem. Następnie warto wyrównać wszelkie garby, kretowiska, zagłębienia, napowietrzyć trawnik, obsiać te miejsca, w których trawa jest zniszczona oraz zastosować nawóz wzmacniający.
• Jeśli jeszcze tego nie zrobiliśmy to kończymy przygotowanie zagonów na warzywa.
• Można już siać do gruntu warzywa o umiarkowanych wymaganiach cieplnych, takich jak: szpinak, cebula, groch, bób, pietruszka, wczesne odmiany marchwi, rzodkiewkę, koper.
• W drugiej połowie kwietnia będzie czas na sianie buraków, kminku, kolendry, rukoli. Można wysadzać rozłogi mięty, sadzonki melisy i lebiodki pospolitej.
• Pod koniec miesiąca można będzie sadzić wczesne odmiany kapustnych: sałaty, kapusty,  kalarepy.
• Nadal produkujemy rozsady: można jeszcze siać warzywa ciepłolubne: pomidory, paprykę, oberżynę, a w drugiej połowie miesiąca rozsady dyniowatych.
• Niestety zaczynają pojawiać się też pierwsze choroby i szkodniki w ogrodzie. Rozwijające się młode liście na wierzchołkach pędów są przysmakiem dla mszyc. Można z nimi walczyć wycinając te zasiedlone koloniami pędy lub stosując opryski wyciągami roślinnymi, np. z pokrzywy, czosnku, wrotyczu.
• Na jabłoniach, między fazą zielonego a różowego pąka, wylęgają się larwy przędziorka owocowca. W walce z nim przydatne będzie założenie opasek filcowych z drapieżnym roztoczem - dobroczynkiem gruszowym.
• Czasem przy produkcji rozsady możemy mieć problem ze zgorzelą siewek, którą powodują grzyby glebowe. Tu bardzo istotne jest zadbanie o odpowiednią temperaturę podłoża, odpowiednie doświetlenie i unikanie nadmiernego podlewania.
• Wschodzące rzodkiewki i inne kapustne często uszkadzane są przez pchełki. Te drobne, skaczące chrząszcze wygryzając liczne okrągłe dziurki w liściach i doprowadzają do ich zasychania. Aby zapobiec uszkodzeniom można w początkowym okresie wegetacji okrywać rośliny włókniną, opryskiwać preparatem z czosnku oraz wyłapywać pchełki na tablice lepowe.

MAJ

• W pierwszej połowie miesiąca można wysadzać bulwy kwitnących latem roślin, np. mieczyków i dalii.
• Z kolei w drugiej połowie miesiąca można już wysiewać rośliny jednoroczne wrażliwe na niskie temperatury, czyli np. ozdobne dynie, fasole, łubin czy nasturcje.
• Również w mieście możemy się cieszyć kolorowymi kwitnącymi kwiatami dekorując balkony np. pelargoniami, begoniami czy petunie. Kupując kwiaty balkonowe zwracajmy uwagę na ich zdrowotność, rozkrzewienie i ilość pąków kwiatowych.
• Jeśli w sadzie dokonaliśmy nowych nasadzeń to w drugiej połowie maja jest czas na zasilenie ich nawozem azotowym.
• W maju zaczynamy też formowanie koron drzewek owocowych. Aby korona była mocna i odporna na złamania, 2-4 pędy z przewodnika odginamy tak by tworzyły one z przewodnikiem kąt prosty. Pomocne tu mogą być drewniane klamerki zakładane na przewodnik na 2-3 tygodnie. Można też nałożyć na pędy ciężarki, które będą odginały pędy.
• W drugiej połowie miesiąca mogą pojawić się już pierwsze muchówki nasionnicy trześniówki, czyli owada, który powoduje robaczywienie czereśni. Do monitoringu i odłowu tego szkodnika pomocne są pułapki feromonowe i żółte tablice lepowe, które rozwiesza się w koronach drzew.
• Jeśli w czasie kwitnienia naszych truskawek pogoda jest ciepła i deszczowa to warto przeprowadzić zabieg zwalczający szarą pleśń, tu również pomocny będzie preparat biologiczny
• Stosując środki ochrony roślin dbajmy o organizmy pożyteczne, np. pszczoły. Opryski wykonujmy wieczorem, po skończonym oblocie, a najlepiej wybierajmy preparaty oznaczone jako bezpieczne dla owadów zapylających. Można też postawić w swoim ogródku czy działce hotel dla pszczół, w którym poza pszczołami samotnicami osiedli się wiele pożytecznych owadów.
• Po 15 maja, czyli tzw. „zimnej Zośce”, wysadzamy ciepłolubne rozsady czyli np. sadzonki pomidora czy papryki. Warto je wcześniej zahartować wystawiając np. na balkon. Dotyczy to nie tylko tych rozsad, które sami wyprodukowaliśmy ale też tych zakupionych.
• Gdy nie ma już ryzyka przymrozków wysiewamy ogórki, cukinie i inne dyniowate oraz fasolę. Pamiętajmy, że lepiej poczekać z wysiewem niż siać w zimną i wilgotną glebę.

CZERWIEC

• Czas na wysiew dwuletnich roślin ozdobnych, takich jak orliki czy łubin.
• Zaczynamy też wykopywanie wiosennych roślin cebulowych, najpierw krokusy a następnie tulipany ale te z zaschniętymi liśćmi. Cebulki należy wysuszyć w suchym i cienistym miejscu, posegregować i przechowywać w ciemnym i chłodnym pomieszczeniu do jesieni.
• Systematycznie usuwamy przekwitnięte i zasychające kwiatostany bylin i roślin cebulowych.
• Przycinamy krzewy kwitnące wiosną takie jak: żarnowce, tawuły, forsycje.
• Ogławiamy także róże aby pobudzić je do bardziej obfitego kwitnienia.
• Wysokie byliny o okazałych kwiatach przywiązujemy do palików lub podpór żeby nie uszkodził ich silny wiatr.
• Przerzedzamy zawiązki owoców, szczególnie na jabłoniach na gruszach. Pozwoli to na uzyskanie dorodnych owoców, zmniejszy się też ryzyko występowania chorób grzybowych.
• Czas na pierwsze zbiory owoców jagodowych: jagody kamczackiej, aromatycznych truskawek, czereśni, wiśni szklanek oraz porzeczek.
• Cieszymy się plonami sałat, rukoli, kopru, botwinki, pierwszymi marchewkami i szczypiorkiem. Można już ścinać pędy ziół do suszenia. Pamiętajmy aby suszyć je powoli, nigdy na słońcu.
• Palikujemy pomidory, obrywamy boczne, niepotrzebne pędy.
• Jeśli na grządkach posialiśmy rośliny zbyt gęsto jest teraz czas by przerwać zbyt gęste wschody, np. ogórków czy fasoli.
• Zapewniamy podpory wszystkim roślinom piennym, np. fasoli czy groszkowi.
• W okresie intensywnego wzrostu rośliny szczególnie potrzebują wody, pamiętajmy o nawadnianiu lub regularnym podlewaniu.

LIPIEC

• Po zbiorach truskawek wycinamy liście i rozłogi. Liście ścinamy na wysokość 4-7 cm. Jeśli ten zabieg wykonamy zbyt późno to w przyszłym sezonie rośliny będą słabiej zawiązywały pąki, a co za tym idzie – gorzej plonowały, rośliny będą też mniej odporne na mróz.
• W połowie miesiąca zaczynają się zbiory najwcześniejszych odmian jabłoni i grusz. Owoce tych odmian nadają się zwłaszcza do bezpośredniego spożycia gdyż są mało trwałe i szybko przejrzewają.
• Młode pędy drzew owocowych rosną teraz intensywnie więc warto włożyć nieco trudu w formowanie koron. Przy okazji możemy usunąć zbędne pędy aby rośliny więcej składników wykorzystały na wytworzenie pąków kwiatowych w kolejnym sezonie oraz odżywienie owoców. Aby doświetlić owoce gruszy usuwamy nadmiar wilków w centralnej części korony.
• Lipiec to też dobry czas na nawożenie. w sadach rośliny potrzebują azotu do prawidłowego wzrostu i wytwarzania pąków kwiatowych, natomiast kwitnące rośliny ozdobne są szczególnie wrażliwe na niedobory potasu, dlatego do zasilania należy wybierać nawozy wieloskładnikowe z tym składnikiem.
• W warzywniku wysiewamy sałaty liściowe, rzodkiewki i późne odmiany kapusty włoskiej i szpinaku. W tym miesiącu możemy jeszcze siać koper ogrodowy.
• Sadzimy wyhodowane z rozsady sadzonki endywii, brukselki, szpinaku i kopru włoskiego.
• Nadszedł czas na zbiory ziół. Liście oregano, tymianku, szałwii lekarskiej, estragonu, cząbru ogrodowego i mięty zbieramy przed okresem kwitnienia, ponieważ w okresie kwitnienia zioła te tracą swój aromat. Ważne jest abyśmy nie spóźnili się ze zbiorami.

SIERPIEŃ

• Zaczynamy wysadzać rośliny cebulowe – w połowie miesiąca wysadzamy cebule lilii białej, jak również narcyzy, szachownicę cesarską i jesienne krokusy.
• Sierpień to też czas na podział karp piwonii oraz przesadzanie wysianych wcześniej rabatowych roślin dwuletnich, czyli np. bratków czy dzwonków ogrodowych.
• Pamiętajmy o regularnym wycinaniu przekwitniętych kwiatostanów, dzięki temu będą mogły wydłużyć kwitnienie lub zakwitnąć jeszcze raz.
• Po zbiorze owoców prześwietlamy drzewa czereśni i wiśni. Celem jest zmniejszenie rozmiarów korony i rozluźnienie jej wnętrza. Usuwamy pędy krzyżujące i pokładające się na siebie. Są odmiany ze skłonnością do wyrastania silnych, długich i zwisających pędów. Do nich należy np. popularna ‘Łutówka’.
• Również krzewy porzeczek i agrestu, które nie były cięte wiosną można przycinać po zbiorach owoców. Po zbiorze malin letnich należy wyciąć wszystkie pędy dwuletnie, które wydały owoce.
• Na początku miesiąca jest dobry czas na zakładanie nowych zagonów truskawek. Oczywiście gleba powinna być dobrze przygotowana i odchwaszczona a sadzonki zdrowe, dobrej jakości. Sadzimy je w w rozstawie 60x 20 cm, nie zbyt płytko żeby nie dopuścić do przesychania korzeni ale też nie a głęboko żeby nie spowodować gnicia pąka wierzchołkowego.
• Wolne grządki po zebranych warzywach obsiewamy roślinami na nawóz zielonym facelią, gryką, łubinem, peluszką czy wyką.
• W połowie miesiąca możemy spodziewać się nalotu kolejnego pokolenia połyśnicy marchwianki. Jej larwy drążą tunele w korzeniach powodując jej gorzknienie i gnicie. Aby zaobserwować czy nastąpił już nalot tego szkodnika można zastosować żółte tablice lepowe a gdy stwierdzimy obecność grządkę można opryskać wyciągiem lub naparem z czosnku lub wrotyczu aby odstraszyć tego szkodnika.

WRZESIEŃ

• Pora na sadzenie roślin cebulowych kwitnących wiosną. Najpierw sadzimy narcyzy, szachownice, od połowy miesiąca także cebulice i krokusy oraz hiacynty i tulipany. Cebule sadzimy na głębokość ich 3-krotnej wysokości.
• Wrzesień to czas na wykopanie części podziemnych dalii, pacioreczników, mieczyków oraz begonii bulwiastych. Przed umieszczeniem w ażurowym pojemniku bulwy należy oczyścić, delikatnie podsuszyć i przysypać lekkim podłożem.
• Drzewa i krzewy z odkrytą bryłą korzeniową sadzimy przez cały miesiąc. Zaczynamy od gatunków, które nie zrzucają liści na zimę.
• To dobry czas na dzielenie bylin i krzewinek kwitnących wiosną, np. barwinków, fiołków czy pierzastych goździków.
• Zaczynają dojrzewać jesienne i zimowe odmiany jabłoni i gruszy. Do przechowywania wybieramy te z pierwszych zbiorów , średniej wielkości, jędrne, bez uszkodzeń i nie poobijane. Gruszki odmian jesiennych i zimowych są smaczniejsze jeśli poleżą przez kilkanaście dni w niskiej temperaturze. Pomieszczenie do przechowywania powinno mieć względnie stałą temperaturę, z dobrym wietrzeniem.
• Początek września to też doskonały czas na sadzenie truskawek. Sadzonki można pobrać z roślin owocujących ale bezpieczniej kupić je ze sprawdzonego źródła. Przy sadzeniu serce powinno być widoczne, jeśli posadzimy zbyt głęboko sadzonka zgnije a jeśli zbyt płytko – zaschnie.
• Szukamy gniazd bawełnicy korówki, która tworzy kolonie na jabłoniach. Zimują larwy ukryte u podstawy pnia. Usuwanie i niszczenie odrostów korzeniowych oraz fragmentów kory z koloniami pozwala zmniejszyć liczebność szkodnika.
• Założenie opasek z papieru falistego na dolną część pnia śliwy pozwoli wyłapać wychodzące z owoców i schodzące na zimowanie gąsienice owocówki śliwkóweczki. Po kilku tygodniach opaski należy zdjąć, zniszczyć larwy a uwolnić organizmy pożyteczne.
• Pod koniec miesiąca można przygotować pułapkę na turkucia podjadka: w miejscach gdzie uszkodził najwięcej roślin wykopujemy doły głębokości 30-40 cm i wypełniamy je końskim nawozem. Przysypujemy ziemią i oznaczamy palikiem. Późną jesienią lub wiosną należy wykopać obornik i wybrać z niego zwabione wcześniej szkodniki.
• Kończą się zbiory warzyw ciepłolubnych: ogórków, cukinii, pomidorów i papryki. Zbieramy też cebulę do przechowywania a pod koniec miesiąca zaczynamy wykopywać buraki, marchew i seler.
• Do połowy miesiąca możemy wysiewać szpinak i roszponkę a pod osłonami rzodkiewkę i warzywa liściowe.

PAŹDZIERNIK

• Rabaty, na których rosły rośliny jednoroczne i byliny porządkujemy i odchwaszczamy. Warto dosadzić jeszcze kilka gatunków atrakcyjnych o tej porze roku, np. wrzosy czy ozdobne kapusty.
• Robimy również porządek na warzywniku. Jeśli stosujemy tradycyjny sposób uprawy (w gruncie) to warto grządkę przed przekopaniem nawieźć nawozem organicznym. Po przekopaniu grządkę pozostawiamy w ostrej skibie.
• Rośliny wrażliwe na mróz – pelargonie, datury, fuksje, przenosimy do domu na zimowanie, odpowiednie dla nich będą miejsca jasne (z wyjątkiem datury) i chłodne (5-10°C).
• Teraz jest odpowiedni czas na sadzenie róż. Pamiętajmy aby wybierać sadzonki i odmiany licencjonowane.
• Można jeszcze sadzić rośliny cebulowe: tulipany, szafirki, krokusy i czosnki ozdobne.
• Wilgotna i słoneczna pogoda sprzyja ukorzenianiu się drzewek owocowych. Jeśli mamy żyzną ziemię wybierajmy te na podkładkach karłowych a jeśli słabszą  - na półkarłowych.
• Po pierwszych przymrozkach wykopujemy karpy dalii, mieczyków, begonii czy frezji.
• Aby skutecznie walczyć z kędzierzawością liści brzoskwini konieczne jest wykonywanie
• oprysków preparatem miedziowym w okresie bezlistnym – jesienią i wczesną wiosną. Należy dokładnie opryskać drzewka i ich sąsiedztwo.
• Aby ograniczyć rozwój parcha jabłoni wiosną warto wykonać zabieg ochronny za pomocą 5% roztworu mocznika tuż przed opadnięciem liści. Aby ograniczyć występowanie tej choroby w sadzie warto wybierać odmiany parchoodporne, np. ‘Sawa’, ‘Topaz’, ‘Goldstar’.
• Czas na zbiór warzyw korzeniowych: marchwi, selera, pietruszki, buraków. Buraków nie należy pozostawiać długo w niskich temperaturach ponieważ mają niektóre odmiany mają skłonność do drewnienia.

LISTOPAD

• Po pierwszych silniejszych przymrozkach zaczynamy zbiór brukselki i jarmużu, który możemy prowadzić sukcesywnie przez całą zimę.
• Opadłe liście przeznaczamy na kompost. To najlepszy darmowy nawóz. Do kompostowania nadają się też ścięte pędy i rozdrobnione gałęzie. Możemy też kompostować resztki roślin i skoszoną trawę.
• Usypanie kopczyków z ziemi wokół pni posadzonych drzewek zabezpieczy je przed mrozem. Młode drzewka warto zabezpieczyć też przed zającami i sarnami poprzez owinięcie osłonkami lub grubym papierem falistym.
• Rośliny ozdobne wrażliwe na mróz okrywamy słomą lub agrowłókniną dopiero wtedy gdy ujemna temperatura będzie utrzymywać się przez kilka dni.
• Pod koniec miesiąca, jeśli temperatura powietrza będzie utrzymywała się powyżej 5°C warto wykonać oprysk preparatem miedziowym zabezpieczającym przed kędzierzawością liści brzoskwini.
• Listopad to ostatni dzwonek na stosowanie nawozów. Tam gdzie jest to konieczne stosuje się wapnowanie. Zabiegu wapnowania nie powinno się łączyć ze stosowaniem innych nawozów, konieczne jest zachowanie minimum 3-tygodniowego odstępu (wyjątkiem jest dostarczanie magnezu).
• Dopóki gleba nie zamarznie rośliny zimozielone podlewa się obficie, zmniejszając w ten sposób ryzyko suszy fizjologicznej. 
• Dopiero po przymrozkach zbieramy owoce aronii, dzikiej róży, jarzębiny, rokitnika czy derenia i wykorzystujemy je do przetworów.
• Teraz jest czas na eliminowanie źródeł infekcji chorób grzybowych i bakteryjnych czyli szczególnie porażonych przez choroby liści i owoców. Usunięcie z drzew zgniłych i zmumifikowanych owoców ograniczy rozprzestrzenianie brunatnej zgnilizny owoców.
• Systematycznie kontrolujemy stan przechowywanych jabłek i gruszek. Usuwamy owoce z objawami chorób grzybowych i fizjologicznych.

GRUDZIEŃ

• Kontynuujemy zabezpieczanie roślin przed zimą (osłony, chochoły ze słomy, kopczykowanie).
• Po opadach śniegu nie udeptujemy trawnika aby nie dopuścić do wytworzenia lodowej skorupy.
• Strzepujemy śnieg z roślin iglastych by się nie odkształciły i nie rozłamały. Przed opadami śniegu można związać je sznurkiem.
• Rośliny zimozielone, takie jak różaneczniki, trzmieliny czy bukszpany nawet w okresie zimowym wymagają podlewania. Oczywiście robimy to tylko wtedy gdy temperatury są dodatnie.
• Można jeszcze przygotować sadzonki zdrewniałe z pędów forsycji, jaśminowca czy krzewuszki. Ścinamy 10-30 cm odcinki, które przechowujemy do wiosny w wilgotnym piasku.
• Ścinamy też zrazy do wiosennego przeszczepiania roślin owocowych.
• Systematycznie przeglądamy przechowywane owoce i warzywa. Odrzucamy wszystkie z objawami gnilnymi i uszkodzone.
• Aby zapobiec pękaniu pni drzew owocowych wykonujemy bielenie mlekiem wapiennym.