Warunkowość

Zasady dopłat bezpośrednich w 2023 wiążą się ze wzmocnioną warunkowością. W związku z tym grunty muszą być utrzymane w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Obowiązkowy element płatności bezpośrednich kładzie  większy nacisk na kwestie środowiskowe i klimatyczne i jest połączeniem  wymogów zazielenienia i zasady wzajemnej zgodności (w skład której wchodzą normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska – normy GAEC i podstawowe wymogi w zakresie zarządzania – wymogi SMR).                   

Zestaw praktyk w ramach norm obejmuje trzy obszary działania takie jak:

- klimat i środowisko,

- zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin,

- dobrostan zwierząt.

Zasady dopłat bezpośrednich w 2023 r. będą skupiać się wokół spełnienia norm GAEC i do nich należy się bezwzględnie zastosować, starając się o podstawowe wsparcie dochodu, które zastąpi jednolitą płatność obszarową. Podstawowe wsparcie będzie uzupełniona o płatność redystrybucyjną, która będzie przysługiwać od 1 do 30 ha  dla gospodarstw posiadających maksymalnie 300 ha.

Warunkowość – normy GAEC

Norma GAEC 1:

Utrzymywanie trwałych użytków zielonych w oparciu o stosunek powierzchni trwałych użytków zielonych do powierzchni użytków rolnych na poziomie krajowym

Cel praktyki:

Trwałe użytki zielone w dużym stopniu przyczyniają się do ochrony zasobów węgla, a także ochrony gleby, zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla oraz zachowania różnorodności biologicznej.

Praktyki w gospodarstwie:

Udział trwałych użytków zielonych (TUZ) w powierzchni gruntów rolnych w skali całego kraju nie może się zmniejszyć o więcej niż 5 % w stosunku do roku referencyjnego 2018.

W przypadku zmniejszenia wskaźnika TUZ o więcej niż 5 %, przekształcanie trwałych użytków zielonych jest niedopuszczalne, a rolnicy, którzy przekształcili trwałe użytki zielone, będą zobowiązani do przywrócenia określonej powierzchni gruntu w TUZ lub odtworzenia TUZ na innym gruncie.

Norma GAEC 2:

Ochrona terenów podmokłych i torfowisk

Rok wdrożenia normy: 2025 r.

Cel praktyki:
Utrzymanie obszarów podmokłych i torfowisk w celu magazynowania węgla w glebie i zapobiegania emisji dwutlenku węgla do atmosfery.

Praktyki w gospodarstwie:

Celem normy GAEC 2 jest ochrona gleb najbogatszych w węgiel, poprzez ochronę torfowisk i terenów podmokłych. Normą zostaną objęte gleby pochodzenia organicznego o zawartości materii organicznej ≥ 30% o łącznej miąższości co najmniej 40 cm.

Proponuje się, aby norma ta była realizowana poprzez ochronę:

• torfowisk z czynnym procesem akumulacji węgla oraz częściowo odwodnionych gleb organicznych znajdujących się obecnie na użytkach rolnych i nie przekształconych dotychczas w grunty orne;
• mokradeł nietorfowych, nieprzekształconych dotychczas w grunty orne.

Norma GAEC 3: 

Zakaz wypalania gruntów rolnych

Cel praktyki:
Utrzymanie poziomu materii organicznej gleby i zapobieganie bezpośrednim emisjom dwutlenku
węgla i pyłu drobnego (PM 2.5) do atmosfery.

Praktyki w gospodarstwie:

Zakaz wypalania gruntów rolnych, z wyjątkiem punktowego wypalania roślin, części roślin lub resztek pożniwnych ze względów związanych ze zdrowiem roślin.

Norma GAEC 4:

Ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych

Cel praktyki:

Zmniejszenie zanieczyszczenia wód, w szczególności nawozami i środkami ochrony roślin pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Poprawa jakości wód i ochrona wód przed eutrofizacją.

Praktyki w gospodarstwie:

Zakaz stosowania nawozów oraz środków ochrony roślin na gruntach rolnych w pobliżu wód powierzchniowych w odległości wynoszącej co najmniej 3 m.

Zgodnie z Programem działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi
ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu, w ramach których obowiązuje zakaz stosowania nawozów azotowych na gruntach rolnych w odległościach wynoszących co do zasady 5, 10 lub 20 m.

Stosowanie nawozów przy pomocy urządzeń aplikujących je bezpośrednio do gleby oraz podzielenie pełnej dawki nawozów na co najmniej 3 dawki redukuje o połowę odległości wskazane w Programie działań.

Należy mieć jednak na uwadze, że minimalna odległość od cieków wodnych wynikająca z warunkowości wynosi niezmiennie 3 m.

Norma GAEC 5:

Zarządzanie orką w celu zmniejszenia ryzyka degradacji i erozji gleby, biorąc pod uwagę nachylenie terenu

Cel praktyki:

Proponowane praktyki na zboczach o nachyleniu ≥ 14% ograniczą zjawiska erozji gleb oraz procesów towarzyszących – transportu składników nawozowych i zanieczyszczenia wód związkami biogennymi, utraty materii organicznej gleb zagrożonych erozją, zamulania dróg, poboczy oraz cieków wodnych.

Obniżenie kryterium spadku z 20 do 14% wpisuje się w znaczne podwyższenie celu normy,
tj. podwyższenie ochrony gruntów ornych przed erozją.

Praktyki w gospodarstwie:

Grunty orne położone na stokach o nachyleniu ≥ 14% uznaje się za utrzymywane zgodnie
z normami, jeżeli gruntów tych:

- nie wykorzystuje się pod uprawę roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku;

- nie utrzymuje się jako ugór czarny w okresie jesienno-zimowym (od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego).

Norma GAEC 6:  

Minimalna pokrywa glebowa w najbardziej newralgicznych okresach

Cel praktyki:

Utrzymanie okrywy ochronnej gleby w okresie jesienno-zimowym przyczynia się do ochrony gleby przed erozją i utratą materii organicznej gleby. Ponadto wpływa ona także na ograniczenie spływu nawozów i związków biogennych do wód, przez co ogranicza ich zanieczyszczenie.

Praktyki w gospodarstwie:

Na powierzchni stanowiącej co najmniej 80% gruntów ornych, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego utrzymuje się okrywę ochronną gleby w okresie od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego. Jako spełnienie wymogów normy uznaje się m.in.: okrywę roślinną (uprawy ozime, trawy na gruntach ornych, międzyplony ozime), pozostawienie ścierniska, grunty pokryte resztkami pożniwnymi, czy mulczem.

W uprawach trwałych (sady - drzewa owocowe) utrzymuje się okrywę ochronną gleby w międzyrzędziach w okresie od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego.

Norma GAEC 7: 

Zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych

Cel praktyki:

Wdrożenie normy w proponowanej formie będzie mieć pozytywny wpływ na utrzymanie żyzności i jakości gleb poprzez racjonalną gospodarkę glebową, materię organiczną oraz wspieranie efektywnego zarządzania składnikami pokarmowymi. Ponadto, wpłynie na ograniczenie presji chorób i szkodników powiązanej z upraszczaniem płodozmianu i w efekcie skutkować może zmniejszeniem zużycia środków ochrony roślin.

Praktyki w gospodarstwie służące zmianowaniu upraw:

Gospodarstwa powyżej 10 ha gruntów ornych zobowiązane są do:

-  Prowadzenia upraw na powierzchni co najmniej 40% gruntów ornych w taki sposób, aby na każdej działce rolnej, na tych gruntach, w porównaniu z rokiem poprzednim, była prowadzona inna uprawa w plonie głównym.

- Powyższe obowiązki uznaje się za spełnione na danej działce rolnej w przypadku wprowadzenia po zbiorze plonu głównego uprawy wtórej, tj. międzyplonu (ozimego lub ścierniskowego lub wsiewki poplonowej), z okresem utrzymania przez co najmniej 8 tygodni od terminu wysiewu, a w przypadku wsiewki - od terminu zbioru uprawy w plonie głównym.

- Jednocześnie, na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie, taka sama uprawa w plonie głównym nie może być prowadzona dłużej niż 3 lata.

Powyższe zasady nie obowiązują w przypadku upraw korzystnie wpływających na poprawę i zachowanie potencjału gleby, takich jak: rośliny bobowate, trawy i inne zielne rośliny pastewne, mieszanki bobowatych drobnonasiennych z trawami, grunty ugorowane oraz uprawy wieloletnie.

Powyższe praktyki służące zmianowaniu upraw nie obowiązują w przypadku prowadzenia upraw na powierzchni 100% gruntów ornych w taki sposób, że na każdej działce rolnej w porównaniu z rokiem poprzednim jest prowadzona inna uprawa w plonie głównym.

Ponadto gospodarstwa powyżej 10 ha gruntów ornych zobowiązane są do prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych, przy czym uprawa główna nie może zajmować więcej niż 65% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 90% gruntów ornych.

Powyższe praktyki służące dywersyfikacji upraw nie obowiązują w przypadku prowadzenia upraw na powierzchni 100% gruntów ornych w taki sposób, że na każdej działce rolnej w porównaniu z rokiem poprzednim jest prowadzona inna uprawa w plonie głównym.

Za odrębną uprawę uznaje się:

• rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw;
• formę jarą i ozimą tego samego rodzaju,
• gatunek z rodzin kapustowatych (Brassicaceae), psiankowatych (Solanaceae) i dyniowatych (Cucurbitaceae);
• grunt ugorowany;
• trawę lub inne pastewne rośliny zielne.

Z wdrażania normy wyłączone są gospodarstwa:

• w których więcej niż 75% GO jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych lub stanowi sumę powyższych,
• w których więcej niż 75% UR stanowi TUZ lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub stanowi sumę powyższych.

Gospodarstwa, w których prowadzona jest produkcja ekologiczna oraz uprawy w konwersji, uznaje się za spełniające normę GAEC 7.

W 2023 r. obowiązuje derogacja normy GAEC 7 wynikająca z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego . W związku z powyższym rolnicy w tym roku nie będą musieli realizować praktyk służących zmianowaniu oraz dywersyfikacji upraw na gruntach ornych.

Norma GAEC 8:

Utrzymanie elementów i obszarów nieprodukcyjnych

Cel praktyki:

Wymienione wyżej praktyki są ważnym elementem polityki zrównoważonego rozwoju, przyczyniającym się do wzmocnienia sieci siedlisk przyrodniczych, płatów i korytarzy ekologicznych, a przez to – zwiększenia różnorodności gatunkowej roślin i zwierząt. Bezpośrednio przyczyniają się do poprawy różnorodności biologicznej poprzez zachowanie
i utrzymanie wskazanych elementów krajobrazu, a także poprzez określenie okresu przycinania drzew i krzewów w okresie lęgowym ptaków w gospodarstwach rolnych.

- Co najmniej 4 % gruntów ornych na poziomie gospodarstwa przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane.

Udział (%) gruntów ornych przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne : 4.0%

Przykład:

Dla gospodarstwa 100 ha -> 4% = 4 ha – przeznaczone na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane.

- Co najmniej 7 % gruntów ornych na poziomie gospodarstwa przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane oraz międzyplony lub uprawy wiążące azot, uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin, z czego 3 % stanowią obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane. W odniesieniu do międzyplonów państwa członkowskie stosują współczynnik ważenia 0,3.

Udział (%) gruntów ornych przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne oraz na międzyplony lub uprawy wiążące azot : 7.0%

Przykład:

Dla gospodarstwa 100 ha :  3 % = 3 ha - przeznaczone na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane, pozostałe 4 % może być realizowane przez obsianie międzyplonami lub uprawami wiążącymi azot wg. przelicznika, tj. 4 ha / 0,3 = 13,3 ha.

Na użytkach rolnych będących w posiadaniu rolnika obowiązuje zakaz niszczenia rowów – dot. rowów do 2 m szerokości, zakaz niszczenia oczek wodnych – o powierzchni do 100 m² w obrębie działki rolnej oraz zakaz przycinania drzew i żywopłotów – od dnia 15 kwietnia do dnia 31 lipca, z wyłączeniem wierzb, drzew owocowych, gatunków drzew, których uprawa stanowi zagajnik o krótkiej rotacji.

Z wdrażania normy wyłączone są gospodarstwa o powierzchni gruntów ornych do 10 ha, gospodarstwa w przypadku których więcej niż 75 % kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych jest  trwałymi użytkami zielonymi, oraz gospodarstwa w przypadku których więcej niż 75 % gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, jest ugorowanych, jest wykorzystywanych do uprawy roślin strączkowych.

W 2023 r. występuje derogacja normy GACE 8 wynikająca z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego – w części dotyczącej przeznaczenia minimalnego udziału gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne – możliwe będzie prowadzenie produkcji na gruntach ugorowanych z określonymi wyjątkami.

W tym kontekście należy zaznaczyć, że derogacja dot. normy GAEC 8 nie odnosi się do całości normy, a odstępstwo na rok 2023 przewidziane rozporządzeniem 2022/1317 umożliwia prowadzenie produkcji na gruntach ugorowanych, z wyjątkiem uprawy kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji. Do wyliczenia powierzchni tych gruntów stosowany jest współczynnik ważenia 1. Wyłączenie wskazanych upraw wynika z faktu, że wprowadzenie derogacji jest związane z konfliktem zbrojnym na Ukrainie i ma umożliwiać rolnikom elastyczność w wykorzystaniu gruntów ornych do produkcji żywności, podczas gdy kukurydza
i soja są uprawiane w większości na pasze, natomiast zagajniki o krótkiej rotacji na cele energetyczne.

Norma GAEC 9:

Zakaz przekształcania lub zaorywania trwałych użytków zielonych wyznaczonych jako cenne na obszarach Natura 2000

Cel praktyki:

Utrzymanie wyznaczonych cennych trwałych użytków zielonych na obszarach Natury 2000 w celu zachowania różnorodności biologicznej.

Praktyki w gospodarstwie:

Rolnicy są zobowiązani do przestrzegania zakazu przekształcania lub zaorywania wyznaczonych cennych trwałych użytków zielonych położonych na obszarach Natura 2000 – kontynuacja Zazielenienia.

Zakres terytorialny: Orientacyjna powierzchnia ogółem w ha trwałych użytków zielonych, wyznaczonych jako trwałe użytki zielone wrażliwe pod względem środowiskowym na obszarach Natura 2000, objętych GAEC: 269 000, 00 ha.

 

Warunkowość – wymogi SMR

SMR 1:

Ramowa Dyrektywa Wodna - wymogi dotyczące kontroli pozwoleń

Stosowanie nawozów fosforowych:

Podstawa Prawna:

• Ustawy o nawozach i nawożeniu - Dz.U. 2021 poz. 76;
• Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń
  z zakresu ich stosowania - Dz.U. 2018 poz. 1438;
• Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi
  ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. ( Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r.) Dz.U. 2020 poz. 243.

Wymagania dla gospodarstw rolnych:

• terminy stosowania nawozów fosforowych;
• odległości stosowania nawozów fosforowych.

SMR 2:

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego

Podstawa Prawna:

• Dyrektywa 91/676/EWG z dn. 12.XII.1991r. „Ochrona wód”;
• Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne tekst jednolity (Dz.U. 2021 poz. 624 Teks jednolity Dz.U. 2021 poz. 2233);
• Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. ( Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r.) Dz.U. 2020 poz. 243 (1 nowelizacja);
• Ustawy o nawozach i nawożeniu - Dz.U. 2021 poz. 76;
• Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania - Dz.U. 2018 poz. 1438 (zakaz stosowania mocznika bez inhibitorów, stosowanie fosforu, stosowanie nawozów stałych)

Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu:

• ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów;
• dawki stosowania nawozów azotowych;
• terminy stosowania;
• odległości stosowania nawozów azotowych;
• przechowywanie nawozów naturalnych;
• obliczenia obrotu stada.

Zmiany w Programie azotanowym:

W Dzienniku Ustaw 7 lutego 2023 r. zostało opublikowane rozporządzenie w sprawie tzw. programu azotanowego. Zmiany obejmują m.in. elastyczny termin wiosennego nawożenia czy sposób obliczania dawek nawozów azotowych.

Nowe zasady obejmują:

• możliwość zastosowania elastycznego terminu wiosennego nawożenia;
• aktualizację wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu;
• nowy sposób obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych;
• dodanie równoważników nawozowych dla ścieków i osadów ściekowych.

Elastyczny termin wiosennego nawożenia

Odpowiednio dobrany termin stosowania nawozów zawierających azot jest istotnym czynnikiem wpływającym na plonotwórczość roślin. Ma to kluczowe znaczenie dla produkcji roślinnej, aby można było uzyskać wysokie plony, a jednocześnie nie dopuścić do strat w obrębie tego makroskładnika.

Nawożenie w nieodpowiednim terminie i nieodpowiedniej dawce jest nie tylko zagrożeniem dla środowiska, ale przede wszystkim zwiększa koszty, które ponosi rolnik.

Możliwość stosowania nawozów już w lutym

• Aktualizacja programu azotanowego wprowadza możliwość stosowania nawozów wcześniej, czyli w okresie od 1. do ostatniego dnia lutego, jeżeli nastąpi przejście średniej temperatury powietrza przez próg:
• 3 °C w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych;
• 5 °C w przypadku pozostałych upraw.

Jako przejście przez próg danej temperatury należy wskazać termin, w którym:

• przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3 °C lub

w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5 °C.

Wykaz powiatów

Wykaz powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3 °C i powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 5 °C, będzie publikowany codziennie, od 1 do ostatniego dnia lutego, na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego, pod adresem:  https://agrometeo.imgw.pl/kryterium_wczesniejszego_terminu_nawozenia.

Więcej informacji nt. interpretacji przepisów programu
azotanowego można znaleźć w pytaniach i odpowiedziach
przygotowanych przez wiodące w sprawie Ministerstwo Infrastruktury.
Są one dostępne pod adresem:

 https://www.gov.pl/web/infrastruktura/pytania-i-odpowiedzi-do-programu-azotanowego.

Minimalne odległości stosowania nawozów (N) na gruntach rolnych od brzegu:
		jezior i zbiorników o powierzchni do 50 ha	cieków wodnych		rowów z wyłączeniem rowów o szerokości do 5 m*		kanałów w rozumieniu ustawy Prawo wodne
Nawozy z wyłączeniem gnojowicy		5 m	5 m		5 m		5 m
Gnojowica		10 m	10 m		10 m		10 m
Minimalne odległości stosowania nawozów na gruntach rolnych od:
	brzegu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni powyżej 50 ha			ujęć wody**		obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego
Wszystkie rodzaje nawozów	20 m			20 m		20 m

SMR 3:

Ochrona dzikiego ptactwa

Dyrektywa Ptasia

• Dyrektywa Ptasia Unii Europejskiej została przyjęta w roku 1979, jako odpowiedź na alarmujące informacje o zmniejszaniu się liczby gatunków ptaków zasiedlających różne tereny Europy oraz kurczeniu się populacji wielu europejskich gatunków.
• Jej podstawowe cele to ochrona i zachowanie wszystkich populacji ptaków naturalnie występujących
  w stanie dzikim w Unii Europejskiej, prawne uregulowanie zasad handlu i pozyskania ptaków łownych oraz przeciwdziałanie  ich chwytaniu i zabijaniu.

Natura 2000 – program sieci obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej

Sieć Natura 2000 tworzą trzy typy obszarów objętych specjalną ochroną:

• Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO);
• Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) - utworzone zostały celem ochrony terenów, szczególnie cennych przyrodniczo z uwagi na występujące i bytujące tam ptaki;
• Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty.

Obowiązki rolników w zakresie ochrony dzikiego ptactwa:

Ochrona dzikiego ptactwa dotyczy zarówno obszarów Natury 2000 , jak i całego kraju. 

Na obszarze całego kraju obowiązuje zakaz niszczenia siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania ptaków podlegających ochronie.

Obowiązki rolników w zakresie ochrony dzikiego ptactwa na obszarach Natura 2000:

• przestrzeganie wymagań obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych albo planów ochrony w zakresie dotyczącym gatunków ptaków objętych ochroną (dyrektywa ptasia)
• bez stosownego pozwolenia zabronione jest  podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000
• w strefach ochrony ostoi miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków zabronione jest (poza sytuacjami, gdy Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska wydał zezwolenie):

           - wycinanie drzew lub krzewów;

           - dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą ochrony poszczególnych gatunków;

           - wznoszenia obiektów, instalacji i urządzeń.

SMR 4:

Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk dzikiej fauny i flory

Podstawa prawna

Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7): art. 6 ust. 1 i 2.

Wymagania dla rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze natura 2000:

• Przestrzega się wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych (PZO) lub planów ochrony (PO) w zakresie dotyczącym typów siedlisk przyrodniczych, gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną*

         *Gatunki objęte ochroną zostały wymienione w załączniku nr 1-3 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000.

SMR 5:

Bezpieczeństwo żywności i pasz

Bezpieczeństwo pasz:

Wymogi w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa pasz dotyczą rolników produkujących i wprowadzających
do obrotu pasze oraz zwierzęta przeznaczone do produkcji żywności.

Podstawowy cel:

Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz, począwszy od produkcji podstawowej w gospodarstwie rolnym poprzez:

• stosowanie dobrej praktyki rolniczej z zachowaniem ogólnych zasad higieny;
• prowadzenie w gospodarstwie dokumentacji i zapisów dotyczących produkcji pasz w celu umożliwienia identyfikacji jej pochodzenia.

 Rolnik prowadzący  działalności w zakresie produkcji, przetwarzania, przechowywania, transportu
lub dystrybucji pasz ma obowiązek zgłoszenia prowadzenia działalności do powiatowego lekarza weterynarii.

Rolnik jest obowiązany do prowadzenia dokumentacji dotyczącej:

• zastosowania środków ochrony roślin;
• zastosowania preparatów biobójczych;
• stosowania nasion zmodyfikowanych genetycznie;
• źródła i ilości paszy w każdej partii przyjmowanej, a także
  przeznaczenia i ilości paszy w każdej partii wydawanej.

Jeśli pasze wprowadzone do obrotu nie spełniają wymagań dotyczących bezpieczeństwa pasz, rolnik jako podmiot działający na rynku pasz musi o tym niezwłocznie poinformować powiatowego lekarza weterynarii.

Rolnik jest zobowiązany do przechowywania i przewożenie substancji niebezpiecznych i odpadów w sposób, który nie zagrozi zanieczyszczeniem pasz.

Rolnik jest zobowiązany do właściwego przechowywania pasz oraz ich dystrybucji w gospodarstwie.

Rolnikowi zabrania się wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt materiałów paszowych i mieszanek paszowych zawierających pozostałości pestycydów w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość.

Rolnik ma obowiązek uwzględnić wyniki wszelkich analiz próbek produktów pierwotnych lub innych próbek pobranych dla celów diagnostycznych i posiadających istotne znaczenie dla bezpieczeństwa pasz (np. pozostałości pestycydów, metali ciężkich, dioksyn, azotynów).

SMR 6:

Zdrowie zwierząt

Dotyczy wszystkich posiadaczy zwierząt:

• dokumentacja leczenia zwierząt gospodarskich przechowywana jest przez utrzymującego zwierzęta przez 5 lat od daty dokonania ostatniego wpisu;
• zakaz podawania zwierzętom gospodarskim, zwierzętom akwakultury oraz zwierzętom dzikim utrzymywanym jak zwierzęta gospodarskie związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i βagonistycznym w celach innych niż lecznicze;
• zakaz posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających substancje o działaniu beta-agonistycznym, które mogą być stosowane w celu przyspieszenia porodu oraz estradiol 17β lub jego estropodobne pochodne;
• zakaz podawania w postaci zastrzyków substancji mających działanie beta-agonistyczne, w celu przyspieszenia porodu u krów, zwierzętom hodowlanym, włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych;
• zakaz umieszczania na rynku lub uboju zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w organizmach których znajdują się lub u których wykryto substancje zabronione, z wyłączeniem przypadków, gdy substancje te zostały podane w celach leczniczych;

• zakaz umieszczania na rynku i przetwarzania mięsa zwierząt gospodarskich, zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie i zwierzęta akwakultury, w organizmach których znajdują się lub u których wykryto substancje zabronione z wyłączeniem przypadków, gdy substancje te zostały podane w celach leczniczych;
• zabronione jest umieszczanie na rynku mięsa lub innych produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących od zwierząt, którym podawano substancje lecznicze o działaniu estrogennym, androgennym lub gestagennym, jeżeli przed dokonaniem uboju zwierzęcia nie był przestrzegany okres karencji wymagany dla wydalenia z jego organizmu produktów leczniczych weterynaryjnych;
• zabrania się wykonywania czynności zootechnicznych na zwierzętach przeznaczonych do chowu lub hodowli, włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych.

Dotyczą posiadaczy akwakultury:

• przestrzegany jest zakaz utrzymywania w gospodarstwie zwierząt akwakultury, w organizmach których znajdują się lub u których wykryto substancje zabronione, chyba że podawano je w celach leczniczych.

Dotyczą hodowców ryb:

zabrania się poddawania ryb zabiegom zmiany płci po ukończeniu przez nie 3 miesiąca życia.

SMR 7:

Zdrowotność roślin

Podstawa prawna

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz.U. L 309 z 24.11.2009, s. 1).

Wymóg w zakresie wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (śor.) obejmuje:

• stosowanie śor. z listy dopuszczonej do obrotu przez MRiRW;
• uwzględnianie zasad integrowanej ochrony w uprawach;
• stosowanie śor. zgodnie z etykietą- instrukcją środka;
• przechowanie śor. zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie-instrukcji;
• prowadzenia ewidencji zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin;
• posiadanie aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania ŚOR na terytorium Polski przez wykonującego zabiegi (jeśli dotyczy).

SMR 8:

Zrównoważone stosowanie pestycydów

Podstawa prawna

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów (Dz.U. L 309 z 24.11.2009, s. 71).

Wymogi dot. zrównoważonego stosowania pestycydów:

Podstawowe wymogi dot. stosowania środków ochron roślin, w tym dla pestycydów:

• osoby stosujące pestycycdy powinny mieć ukończone szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin lub doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin lub integrowanej produkcji roślin;
• podczas zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin należy wykorzystywać wyłącznie sprzęt sprawny technicznie i skalibrowany, posiadający ważne badania techniczne;
• należy prowadzić i przechowywać przez 3 lata dokumentację dotyczącą stosowanie środków ochrony roślin (należy zanotować nazwę środka ochrony roślin, czas zastosowania i zastosowaną dawkę, obszar i uprawy, na których zastosowano środek ochrony roślin oraz wskazać sposób realizacji wymagań integrowanej ochrony roślin poprzez podanie co najmniej przyczyny wykonania zabiegu środkiem ochrony roślin).

SMR 9:

Dobrostan cieląt

Podstawa prawna

Dyrektywa Rady 2008/119/WE z dnia 18 grudnia 2008 r. ustanawiająca minimalne normy ochrony cieląt.

Dobrostan cieląt – przestrzeganie norm ochrony cieląt:

• systemy utrzymania cieląt;
• minimalne powierzchnie dla cieląt – w budynkach / w systemie
  otwartym;
• budynki, pomieszczenia, wyposażenie;
• czynniki mikroklimatyczne w pomieszczeniach dla cieląt;
• pasza, woda, sprzęt do karmienia i pojenia;
• postępowanie z chorymi zwierzętami.

SMR 10:

Dobrostan świń

Podstawa prawna

Dyrektywa Rady 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008 r. ustanawiająca minimalne normy ochrony świń.

Dobrostan– przestrzeganie norm ochrony świń:

• systemy utrzymania świń;
• wymogi dotyczące betonowych podłóg ażurowych;
• budynki, pomieszczenia, wyposażenie;
• czynniki mikroklimatyczne w pomieszczeniach dla świń;
• szczególne wymagania dotyczące utrzymania loch (dot. oproszenia,
  utrzymywania loch z prosiętami);
• żywienie świń;
• zapobieganie agresji;
• wykonywanie zabiegów na świniach;
• postępowanie z chorymi zwierzętami.

SMR 11:

Dobrostan zwierząt hodowlanych

Wymogi ogólne dotyczą wszystkich gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie bez względu na gatunek i ilość zwierząt w gospodarstwie i zdefiniowane zostały w Dyrektywie 98/58/WE1 dotyczącej ochrony zwierząt hodowlanych.

Prawo polskie dotyczące dobrostanu zwierząt w zakresie wymogów podstawowych określają:

• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 roku w sprawie wymagań
  i postępowania przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U z 2010 Nr 56, poz. 344 z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2022 r. poz. 572).

Ogólne wymagania dotyczące ochrony zwierząt gospodarskich dotyczą:

• kwalifikacji osób obsługujących zwierzęta;
• kontroli zwierząt (dozór);
• przechowywania dokumentacji dotyczącej leczenia i padnięć zwierząt;
• zapewnienia swobody ruchu zwierzętom;
• jakości budynków i pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta;
• zapewnienia zwierzętom właściwych warunków środowiskowych;
• żywienia zwierząt (pasza, woda);
• postępowania ze zwierzętami chorymi, zranionymi oraz wykonywania
  zabiegów lekarsko-weterynaryjnych;
• technologii stosowanych w chowie i hodowli zwierząt.