Niska emisja i smog na obszarach wiejskich - jak im przeciwdziałać?

To, że smog jest palącym problemem dużych miast w Polsce wiedzą wszyscy, ale rzadziej wspomina się o zanieczyszczeniach powietrza na wsi. Debata na temat zanieczyszczenie powietrza dotyczy głównie dużych miast ale problem ten odnosi się w równym stopniu a może nawet bardziej, do miejscowości na obszarach wiejskich. Badania wskazują na wzrostowy trend udziału tzw. pyłu zawieszonego PM10, jednego ze składników smogu, właśnie na terenach wiejskich. Pomimo tego aż 40 proc. mieszkańców terenów wiejskich twierdzi, że w ich okolicy w ogóle nie ma problemów ze smogiem, który w takim samym, a może nawet większym stopniu dotyka mieszkańców małych miast i gmin, jak ich sąsiadów z dużych aglomeracji. Nasze przekonanie o czystym powietrzu na teren wiejskich jest błędne i wynika z tego, że na tych terenach nie jest prowadzony monitoring jakości powietrza.

Na wsi nie ma sieci ciepłowniczych a mieszkańcy ogrzewają swoje gospodarstwa w głównej mierze spalając paliwa stałe w kotłach o przestarzałej technologii, generujące dziesięciokrotnie więcej pyłów, niż piece najnowszej generacji. I to właśnie źródła ogrzewania stanowią największy problem. Jak do tego dołożymy jeszcze jakość stosowanych paliw (złej jakości węgiel, muły, miały i floty), a także często spotykana praktyka spalania odpadów to o czystym wiejskim powietrzu możemy mówić zaledwie przez kilka, letnich miesięcy w roku. Chociaż nawet latem w wielu wiejskich domostwach woda jest podgrzewana właśnie przez palenie w piecu.

A smog to przede wszystkim konsekwencja tzw. niskiej emisji, która wynika głównie ze spalania opału w piecach, kominkach i podobnych paleniskach. Jeżeli do tego dodamy niską jakość tego opału to mamy czytelną diagnozę przyczyn smogu na terenach wiejskich.

Mając na uwadze powyższe niezwykle istotna jest świadomość na temat tego w jaki sposób można ograniczyć występowanie niskiej emisji. Wśród  tych metod są:

1. Wymiana pieca na bardziej wydajny i przyjazny dla środowiska;
2. Korzystanie z węgla wysokokalorycznego (o wysokiej wartości opałowej) co jest ekologiczne i tańsze;
3. Unikanie palenia węglem najniższej jakości – miałem, mułem, flotem lub pyłem;
4. Podłączenie domu lub mieszkania do sieci ciepłowniczej (o ile to możliwe) albo przynajmniej wymiana pieca węglowego na bardziej nowoczesny np. retortowy;
5. Zaplanowanie termomodernizacji domu (np. wymiany grzejników, okien, docieplenia ścian) w celu ograniczenia zużycia ciepła;
6. Wybranie odnawialnych źródeł energii (biomasa, energia słoneczna lub wiatrowa, geotermia);
7. Odpowiednie gospodarowanie odpadami komunalnymi, bez ich spalania;
8. Stosowanie carpoolingu, czyli wspólnych dojazdów do szkoły/pracy w celu ograniczenia liczby samochodów na ulicach;
9. Jeżdżenie rowerem lub spacerowanie zawsze, gdy jest to możliwe;
10. Stosowanie zasady jazdy ekologicznej, np.: hamuj silnikiem, nie przewoź zbędnego obciążenia, sprawdzaj ciśnienie w oponach, wyłączanie silnika w samochodzie, kiedy tylko jest to możliwe (np. czekając na przejazd pociągu);
11. Jeśli w gminie zorganizowana jest selektywna zbiórka odpadów zielonych - przekazuj pozostałości roślinne do odzysku - nie spalaj ich w ogrodzie:
12. Przestrzeganie zakazu wypalania traw;
13. Stosowanie nawozów sztucznych o zmniejszonej zawartości metali ciężkich;
14. Właściwe transportowanie, przechowywanie oraz utylizowanie produktów zawierających niebezpieczne związki chemiczne i metale ciężkie.

Nie spalaj odpadów i reaguj na tego typu zachowania w Twoim otoczeniu. Spalanie odpadów poza miejscami do tego wyznaczonymi podlega karze grzywny do 5 000 zł.

Na pomoc w walce z niską emisją są przygotowywane i wdrażąne instrumenty wsparcia finansowego ze środków krajowych. Jednym z nich jest Program CZYSTE POWIETRZE wspierający wymianę starych pieców i kotłów na paliwo stałe, termomodernizację budynków jednorodzinnych oraz instalację odnawialnych źródeł energii. Szczegóły Programu w ulotce zamieszczonej poniżej.

MAŁY SŁOWNICZEK POJĘĆ

SMOG - nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza spowodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych naturalnych zjawisk atmosferycznych: znacznej wilgotności powietrza (mgła) i braku wiatru. Nazwa „smog” powstała ze zbitki dwóch angielskich słów: smoke (dym) i fog (mgła).

NISKA EMISJA jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie paliwa odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powstałe zanieczyszczenia, które są bardzo uciążliwe, gromadzą się wokół miejsca powstawania na wysokości do 40 m.

PM10 Pył (PM – ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak benzo(a)piren, metale ciężkie oraz dioksyny i furany. PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 10 µm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc.

PM2,5 to cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 2,5 µm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych.