wmodr.pl

Międzyplony

Uprawa międzyplonów nie jest bezwzględnie koniczna, gdy okres pomiędzy przedplonem a plonem następczym jest krótki. Natomiast, gdy po przedplonie upływa dużo czasu do wysiewu następnej rośliny lub  planujemy zasiew rośliny jarej, uprawa międzyplonu jest zasadna, można by powiedzieć, że niezbędna.

Międzyplony i okrywa zielona mają zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania skutecznego związania pozostałości azotanu i okrycia gleby w okresie, gdy obszar nie jest pokryty uprawą główną. Od momentu wprowadzenia dopłat do upraw międzyplonowych oraz obowiązku utrzymania obszarów proekologicznych powierzchnia ich znacznie wzrosła.

Międzyplony spełniają bardzo wiele różnorakich funkcji. Stymulują biologiczną aktywność gleby, poprawiają odtwarzanie materii organicznej gleby, tworzą prawidłową strukturę gleby, zapobiegają powierzchniowemu zmywaniu gleby, pełnią funkcję ochrony  i odżywiania organizmów glebowych, zapewniają prawidłowy recykling składników pokarmowych i ograniczają ich straty, tłumią  rozwój chwastów, redukują parowanie, pobierają i gromadzą w dużej ilości wodę opadową.

Warto zaplanować strategię uprawy międzyplonów, która powinna uwzględniać specyficzne warunki klimatyczne i glebowe danego gospodarstwa oraz gatunki uprawiane w plonie głównym. Uprawę międzyplonów powinniśmy wykorzystać do maksymalnego zwiększenia bioróżnorodności całego płodozmianu.

               Celem naszego działania powinno być takie postępowanie by międzyplony osiągnęły jak największą biomasę. Dlatego najważniejszy będzie w tym przypadku termin siewu i staranność zabiegów, dopiero potem odpowiedni dobór gatunków.

Siewu międzyplonów ścierniskowych powinniśmy dokonać jak najwcześniej po zbiorze plonu głównego. Niemniej jednak należy go uzależnić od warunków wilgotnościowych, które panują w tym okresie. Często spotykamy się z dużymi niedoborami wody i nie jesteśmy w stanie określić, kiedy gleba będzie dostatecznie wilgotna, aby rośliny dobrze powschodziły.  Na międzyplony jare dobrze nadają się gatunki kapustowatych: rzodkiew oleista, gorczyca, rzepak, lnianka. Szybko kiełkują i wytwarzają dużą biomasę a ich korzenie palowe głęboko przerastają glebę. Trzeba jednak pamiętać, że zużywają dużo azotu (tu są cenne z uwagi na ograniczenie zanieczyszczeń wód azotem)  i siarki. Do kaputowatych powinniśmy dołączyć bobowate. Rosną dobrze z takimi gatunkami jak: groch siewny, groch pastewny, wyka, bobik, koniczyna perska, koniczyna aleksandryjska, kozieradka pospolita. Do międzyplonów jarych można polecić też trawy: owies szorstki (redukuje nicienie). sorgo (jest tolerancyjne na suszę), życica westerwoldzka. Ilość gatunków możemy także zwiększyć poprzez wysiew słonecznika, lnu zwyczajnego, czy gryki.

Trzeba jednak pamiętać, że rośliny kapustowate nie są polecane do międzyplonów w płodozmianach, gdzie co dwa trzy lata uprawiany jest rzepak (szczególnie niebezpieczne jest rozprzestrzenianie kiły kapustnych). Należy także unikać kumulacji traw na polu. Udział traw w płodozmianie zdominowanym przez zboża też nie powinien być dodatkowo zwiększany.

Natomiast międzyplon ozimy jest najpewniejszą uprawą spośród wszystkich międzyplonów. Wysiewany jest na początku września i w przypadku wystąpienia nawet niewielkich opadów nasiona mogą skiełkować.  W październiku i miesiącach następnych susza, która mogłaby zniszczyć zasiewy występuje raczej rzadko. Występujące jesienią niedobory wody nie są duże, więc nie powoduje to problemów z obsadą roślin, jak i ze zwartością łanu.

Wysiewając rośliny później powinno się nieco zwiększyć normy wysiewu (o 10-15%), w stosunku do tego, gdy dany gatunek wysiewamy latem. W przypadku, gdy wysiewamy mieszanki, to dobrze jest też zwiększyć ilość wysiewu roślin bobowatych.

Nie powinniśmy dopuszczać, aby rośliny międzyplonowe zdrewniały. Będą one dobrze spełniały swoją rolę, gdy ich wegetacja zostanie przerwana w odpowiednim momencie, tzn. bezpośrednio przed kwitnieniem. Międzyplon można płytko przyorać, zmulczować czy przywałować. Ważne jest by znajdował się on wówczas w warunkach tlenowych, aby mogła następować prawidłowa mineralizacja.

Rolnicy coraz częściej uprawiają międzyplony. Na wzrost powierzchni zasiewów wpłyneła możliwość uzyskania dodatkowego wsparcia w ramach PROW 2014-2020 (zazielenienie oraz EFA). W Planie Strategicznym WPR na lata 2023-2027 również są przewidziane dopłaty z tytułu zasiewu międzyplonów.

Opracowanie: Maria Jankowska, edit. Małgorzata Razminas