Rosnące koszty nawozów mineralnych skłaniają do bardziej precyzyjnego ich dawkowania. Jest ono jednym z najważniejszych czynników plonotwórczych. W celu ustalenia odpowiednich dawek nawozów niezbędne jest zbadanie gleby i opracowanie zaleceń nawozowych. Okres pożniwny jest najbardziej odpowiednim terminem do pobrania próbek i wykonania badania gleby.
Żyzność gleby ma kluczowe znaczenie dla rozwoju roślin i wpływa na ich plonowanie. Żyzne pola są wielkim atutem rolników, ale niewłaściwe zarządzanie rolnictwem może doprowadzić do wyczerpywania gruntów. Przyjazne dla środowiska metody uprawy oraz nawożenie odgrywa niezwykle ważną rolę w zwiększaniu żyzności pól. Przy odpowiednich praktykach zarządzania żyznością gleby rolnicy mogą zmaksymalizować produktywność gruntów rolnych i utrzymać ją w czasie. Kluczowym krokiem do poznania właściwości ziem uprawnych jest pobieranie próbek glebowych. Ich przebadanie umożliwia poznanie struktury, zasolenia, wilgotności, czy zawartości substancji organicznych.
W jaki sposób prawidłowo powinniśmy pobierać próby glebowe?
1. Przed przystąpieniem do pobierania próbek gleby należy sporządzić dokładny szkic powierzchni użytków rolnych z których mają być pobrane próbki do badań.
2. Próbka końcowa powinna reprezentować obszar o powierzchni do 4 ha o zbliżonych warunkach przyrodniczych (typ, rodzaj i gatunek gleby, ukształtowanie terenu) i agrotechnicznych (przedplon, uprawa, nawożenie) oraz być przygotowana dla każdej z upraw oddzielnie.
3. Próbki pierwotne należy dokładnie zaznaczyć na wcześniej wykonanym szkicu a punkty opatrzeć kolejnymi numerami.
4. W celu sporządzenia próbki końcowej należy pobrać laską Egnera (bądź przy pomocy szpadla lub innego próbnika którym dysponujemy) po 20 próbek pierwotnych z gleb ornych mineralnych, a z powierzchni gleb organicznych i trwałych użytków zielonych do 40 próbek pierwotnych według schematu:
Do zabiegów agrotechnicznych (uprawa, nawożenie) zaleca się prostopadły kierunek pobierania próbek pierwotnych.
5. Próbka końcowa powinna wynosić ok. 500 g.
6. Próbki pierwotne pobiera się laską glebową lub innym przyrządem gwarantującym reprezentatywne pobieranie prób z wierzchniej warstwy gleby 0-20 cm, kolejno wykonując czynności:
- W miejscu pobierania próbki pierwotnej, rolę świeżo zaoraną przydeptać,
- Pionowo ustawić laskę Egnera do powierzchni gleby,
- Wcisnąć laskę do opory (na wysokość poprzeczki ograniczającej),
- Wykonać pełny obrót i wyjąć laskę,
- Zawartość wgłębienia (zasobnika) przenieść do pojemnika,
- Po pobraniu próbek pierwotnych, całość wymieszać i napełnić opakowanie próbki końcowej,
- Trwale oznaczyć,
- Opakowanie zabezpieczyć aby w transporcie nie uległo uszkodzeniu,
- Dostarczyć do wybranej Stacji Chemiczno-Rolniczej bądź laboratorium,
7. Próbek nie należy pobierać:
- Na obrzeżach pola do 5m,
- W miejscach po stogach i kopcach
- W rowach, bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach,
- W zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu (w razie potrzeby z tych miejsc pobrać dodatkowe próbki).
Najczęstsze błędy
1. Nieodpowiedni termin pobrania próbki
Próbki gleby powinno pobierać się wczesną wiosną lub jesienią, tuż po zbiorach oraz przed wysiewem nawozów. Nie powinno się pobierać prób w okresie suszy lub nadmiernej wilgotności gleb oraz bezpośrednio po zastosowaniu nawozów. Prawidłowym podejściem jest analiza składu gleby przed założeniem uprawy. Dzięki temu można łatwo wprowadzić do głębszych warstw podłoża trudno przemieszczające się składniki.
2. Niewłaściwy podział gospodarstwa na sektory
W obrębie tego samego pola obszary mogą różnić się żyznością gleb i stanem odżywienia roślin. Obszar, który chcemy poddać analizie należy podzielić na jednorodne, maksymalnie 4 ha działki pod względem rodzaju gleby, gatunku uprawianej rośliny oraz jej odmiany, ukształtowania terenu oraz zabiegów uprawowych, w tym historii dotychczasowego nawożenia.
3. Niewłaściwe skomponowanie próbki końcowej
W celu postawienia odpowiedniej diagnozy oraz ustalenia właściwych warunków nawożenia próbka końcowa musi dobrze reprezentować pole. Reprezentatywna dla danej uprawy może być tylko próbka pierwotna składająca się z materiału pobranego z różnych miejsc.
4. Wybór niewłaściwego laboratorium badawczego
Jedynie dobrze wykonana i rzetelna analiza daje miarodajne wyniki pozwalające na obniżenie wydatków na nawozy i stanowiąca podstawę sukcesu ekonomicznego w produkcji roślinnej. Analiza jakości gleby składa się z trzech etapów:
- Poboru próbki,
- Analizy laboratoryjnej,
- Interpretacji otrzymanych wyników.
Niewłaściwy pobór próbki uniemożliwia miarodajny pomiar parametrów fizykochemicznych. Odpowiednie przeprowadzenie analizy wymaga odpowiedniego podejścia metodycznego laboratorium wykonującego analizy.
5. Niewłaściwa interpretacja wyników
Brak prawidłowej interpretacji nawet najlepiej przygotowanych i zmierzonych próbek gleby może doprowadzić do nieodpowiedniego nawożenia. Fachowa interpretacja prowadzi nie tylko do obniżenia wydatków ponoszonych na nawozy, ale również pozwala zdiagnozować ewentualne problemy, które mogłyby pojawić się w przyszłości w wyniku niedostosowania dawek składników mineralnych. Analizując wyniki i przygotowując zalecenia nawozowe należy opierać się na wytycznych dotyczących poszczególnych gatunków roślin uprawnych.
Poza standardową analizą gleby warto również zwrócić uwagę na dodatkowe badania takie jak zawartość miedzi, cynku, żelaza, manganu oraz boru. Rzadziej wykonywanym, ale równie istotnym jest poziom zawartości próchnicy w glebie, która wpływa na uwolnienie i retencję składników mineralnych.