Rozpraszanie składników nawozowych to zarówno straty finansowe ponoszone przez rolników, jak i zagrożenie dla środowiska, w szczególności wodnego. Całkowite wyeliminowanie tych strat nie jest możliwe, ale ich znaczące ograniczenie już tak.
W lipcu 2018 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. Rozporządzenie to zobowiązuje wszystkie podmioty prowadzące produkcję rolną, w tym działy specjalne, do prowadzenia jej w taki sposób, aby zapobiegać zanieczyszczaniu wód azotanami.
Powstał również tzw. „Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej'', czyli kodeks w którym zawarte zostały wymagania dotyczące programu azotanowego. Publikacja ta została wydana do dobrowolnego stosowania.
Program azotanowy wprowadza wiele wymagań dotyczących zarówno samego nawożenia, terminów stosowania nawozów, jak również ich przechowywania w gospodarstwie rolnym.
W przypadku nawożenia nawozami naturalnymi rolnik musi pamiętać, że dawka maksymalna została określona w prawie na 170 kg azotu w czystej postaci na 1 ha użytków rolnych na rok.
Część wymogów jest uzależniona od wielkości gospodarstwa i intensywności produkcji, na tej podstawie można wyróżnić następujące grupy gospodarstw i obowiązki nakładane na te gospodarstwa:
Gospodarstwa małe – scharakteryzowane jako gospodarstwa do 10 ha użytków rolnych i posiadające zwierzęta w liczbie do 10 DJP wg stanu średniorocznego są zobowiązane do:
- przestrzegania terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych;
- nie mają obowiązku opracowania planu nawożenia azotem lub wyliczania maksymalnych dawek azotu oraz nie muszą prowadzić ewidencji stosowania nawozów zawierających azot.
Gospodarstwa średnie – posiadające od 10 do 100 ha użytków rolnych lub utrzymujące zwierzęta w liczbie od 10 do 60 DJP wg stanu średniorocznego mają obowiązek:
- przestrzegania terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych;
- prowadzenia ewidencji nawożenia azotem;
- przestrzegania wyliczonych maksymalnych dawek azotu dla upraw lub posiadania planu nawożenia azotem dla upraw (corocznie).
Gospodarstwa duże – posiadające powyżej 100 ha użytków rolnych lub prowadzące uprawy intensywne powyżej 50 ha lub utrzymujące zwierzęta powyżej 60 DJP wg stanu średniorocznego są zobowiązane do:
- przestrzegania terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych;
- prowadzenia ewidencji nawożenia azotem;
- posiadania corocznie planu nawożenia azotem dla każdej działki i stosowania się do tego planu.
Gospodarstwa bardzo duże – prowadzące chów lub hodowlę większą niż 40000 stanowisk drobiu lub powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub powyżej 750 stanowisk dla macior, mają obowiązek:
- przestrzegania terminów nawożenia i składowania nawozów naturalnych;
- prowadzenia ewidencji nawożenia azotem;
- posiadania i przestrzegania planu nawożenia azotem zatwierdzonego przez stację chemiczno-rolniczą, kopia planu nawożenia azotem powinna być przesłana do wójta lub burmistrza oraz do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska.