Po kolejnych uzgodnieniach z Komisją Europejską, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało 15 lipca 2022 r. do akceptacji Komisji drugą wersję projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, zawierający zmiany wynikające z tych uzgodnień.
Najważniejsze zmiany
1. Dobrostan zwierząt – dodano nową interwencję: „Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń” - wsparcie m.in. wyposażenia w wybiegi, pastwisk oraz na poprawę warunków cyrkulacji powietrza w budynkach inwentarskich (ponad 300 mln euro środków publicznych).
2. Dobrostan zwierząt - zmiany Ekoschematu:
- odejście od systemu wariantowego oraz dodanie nowych praktyk dotychczas niepremiowanych (np. zwiększenie powierzchni bytowej o co najmniej 50%, utrzymanie na ściółce, dostęp do wybiegu, późniejsze odsadzenie młodych od matki, utrzymanie świń w cyklu zamkniętym),
- realizacja w oparciu o system punktowy (1 pkt. odpowiada ok. 100 zł),
- budżet na wsparcie podwyższonego dobrostanu zwierząt w ramach ekoschematu zwiększono dwukrotnie (do ok. 1,4 mld euro).
3. Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi - nowy ekoschemat, który obejmuje 8 praktyk, tj.:
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt,
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe,
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem,
- zróżnicowana struktura upraw,
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji,
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo,
- uproszczone systemy uprawy,
- wymieszanie słomy z glebą.
Ekoschemat ten realizowany będzie w oparciu o system punktowy (1 pkt = ok. 100 zł).
4. Pozostałe ekoschematy obszarowe, nie będą objęte systemem punktowym. Stanowią oddzielne interwencje (ekoschematy), z zachowaniem dotychczasowych wymogów, wysokości wsparcia i powierzchni (produktów), tj:
- obszary z roślinami miododajnymi,
- prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,
- biologiczna ochrona upraw,
- retencjonowanie wody na TUZ.
5. Rolnictwo ekologiczne - odstąpiono od wdrażania w ramach I filaru, tj. ekoschematu Rolnictwo ekologiczne. Środki alokowane w ramach budżetu Planu na ten ekoschemat zasiliły budżet ekoschematu Dobrostan zwierząt. Realizacja interwencji Rolnictwo ekologiczne w II filarze (z budżetem 905 mln euro), spowodowało ograniczenia pierwotnych budżetów interwencji II filara.
6. Odstąpiono od wprowadzenia ekoschematu: „Przeznaczenie 7 % powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne”.
7. Normy dobrej kultury rolnej (DKR/GAEC), które będą stosowane w Polsce:
- GAEC 7- poza wymogiem dywersyfikacji upraw, został dodany wymóg zmianowania upraw corocznie na powierzchni 40% gruntów ornych oraz wymóg nieprowadzenia dłużej niż 3 lata takiej samej uprawy w plonie głównym na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie. Zmieniono definicję „uprawy”, gdzie na potrzeby zmianowania i dywersyfikacji zrezygnowano z rozróżnienia formy jarej i ozimej.
- GAEC 6 - uzgodniono z Komisją, że wymóg obowiązku utrzymania pod okrywą ochronną gleby w gospodarstwie w okresie jesienno-zimowym będzie wynosił 80% powierzchni gruntów ornych. Dodano również wymogi dotyczące okrywy glebowej w uprawach trwałych (w sadach owocowych).
- GAEC 5 - Zarządzanie orką, przyczyniające się do zmniejszenia ryzyka degradacji i erozji gleby, w tym uwzględnianie nachylenia terenu – normą będą objęte grunty orne i uprawy trwałe (tj. sady – drzewa owocowe) położone na stokach o nachyleniu ≥ 14%.
8. Rozwój współpracy producentów w ramach systemów jakości żywności - wprowadzono nową interwencję (w miejsce interwencji Wsparcie uczestników unijnych i krajowych systemów jakości żywności, której realizacja nie była możliwa ze względu na ostateczne brzmienie przepisów unijnych). Nowa interwencja kierunkuje wsparcie na rzecz rozwoju współpracy rolników uczestniczących w systemach jakości żywności (w tym systemu rolnictwa ekologicznego i systemu Chronionych Oznaczeń Geograficznych, Chronionych Nazw Pochodzenia oraz Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności) oraz krajowych systemów jakości żywności. Celem interwencji jest wzmocnienie i rozwój współpracy w ramach systemów jakości żywności oraz rozwój produkcji i zapewnienie dostępności produktów wytwarzanych w ramach tych systemów na rynku.
9. Zrezygnowano z finansowania w roku budżetowym 2029 r. (kampania naboru wniosków kontynuacyjnych 2028 r.) wydatków rolnośrodowiskowych ze środków Planu. Płatności za kampanię naboru wniosków kontynuacyjnych 2028 r. i 2029 r. dokonane zostaną z budżetu kolejnego planu strategicznego.
10. Zrezygnowano z realizacji interwencji „Rozwój usług rolnictwa precyzyjnego na rzecz ochrony środowiska i klimatu”, a budżet tej interwencji zasilił interwencję „Rolnictwo ekologiczne” (przeniesioną z I filara), przy utrzymaniu wsparcia na rzecz usług dla rolnictwa i leśnictwa w formie wsparcia zwrotnego.
11. Zwiększono limit wydatków na środowisko w II filarze z 37,41% do 43,44%.
12. Zwiększono limit wsparcia powierzchniowego dla rolnictwa ekologicznego poprzez zmianę udziału użytków rolnych objętych wsparciem w ramach WPR: z 3,52% na 4,53% (tzn. z ok. 513 tys. ha na 659 tys. ha).
Pozostałe zmiany wynikające z negocjacji z Komisją Europejską:
- Zmieniono zakres i podniesiono budżet interwencji: Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej - usunięto małe elektrownie wodne, wprowadzono instalacje produkujące energię z promieniowania słonecznego).
- Zrezygnowano z ograniczenia dotyczącego jednorazowej możliwości skorzystania przez rolnika z danej usługi doradczej w okresie realizacji Planu w interwencji „Kompleksowe doradztwo rolnicze”.
- Doprecyzowano zakres wsparcia w interwencji „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu”, co pozwoliło na inwestycyjne uzupełnienie praktyk realizowanych w ramach ekoschematu w tym m.in. inwestycje w zakresie rolnictwa precyzyjnego, retencjonowania wody w gospodarstwie przy jednoczesnej rezygnacji z możliwości wspierania rozwiązań przeciwprzymrozkowych, czy przeciwgradowych (za wyjątkiem siatek przeciwgradowych).
- Ograniczono kwoty wsparcia interwencji Współpraca grup operacyjnych EPI. Wprowadzono preferencje dla projektów z budżetem do 350 tys. PLN. Maksymalne dofinansowanie nie może przekroczyć 2,5 mln PLN. Wsparcie przygotowawcze wyniesie maksymalnie 50 tys. PLN. Zmiany w tym zakresie pozwolą na realizację większej liczby małych praktycznych i innowacyjnych projektów.
- Przeniesiono do II filaru interwencje dotyczące utrzymania zadrzewień śródpolnych oraz systemów rolno-leśnych, założonych w ramach inwestycji realizowanych z Planu (projektowane pierwotnie w ramach ekoschematów).