Projekt GROWID: Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych realizowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współpracy z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Uniwersytetem Jagiellońskim oraz Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie miał na celu stworzenie modelu, który umożliwi założenie w Polsce sieci gospodarstw opiekuńczych. Projekt GROWID był dofinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach strategicznego planu badań naukowych i prac rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG.
Działania podjęte w ramach projektu:
Faza badawcza:
- Modele starzenia się na obszarach wiejskich: wpływ innowacji społecznych na tradycyjne sieci wsparcia osób starszych – projekt z zakresu badań podstawowych koordynowany przez Uniwersytet Jagielloński,
- Diagnoza postaw społecznych wobec starości, wsparcia społecznego oraz zapotrzebowania na usługi opiekuńcze - zadanie koordynowane przez Uniwersytet Jagielloński,
- Analiza kosztów oraz określenie potencjału samorządów i gospodarstw wiejskich w zakresie usług opiekuńczych – zadanie koordynowane przez Uniwersytet Rolniczy, w jego ramach przygotowana została symulacja kosztów ekonomiczno-społecznych działalności opiekuńczej w gospodarstwach rolnych,
- Identyfikacja i analiza dotychczas podejmowanych inicjatyw w zakresie łączenia działalności rolniczej i opiekuńczej w Polsce – zadanie koordynowane przez CDR O/Kraków,
- Opracowanie modelu gospodarstwa opiekuńczego i strategii jego wdrażania – zadanie koordynowane przez CDR O/Kraków, w jego ramach opracowana została diagnoza scalająca wyniki wszystkich zadań badawczych, opis modelu gospodarstwa opiekuńczego oraz strategia jego wdrażania.
Faza przygotowania do zastosowania rozwiązania:
- Przygotowanie do zastosowania w praktyce usług społeczno-opiekuńczych oraz popularyzacja wyników badań i nowych rozwiązań - zadanie koordynowane przez Uniwersytet Rolniczy, w jego ramach przeprowadzone zostały krajowe i zagraniczne wizyty studyjne (za ich organizację był odpowiedzialny CDR O/Kraków), warsztaty i seminaria w różnych regionach Polski (z udziałem specjalistów z CDR O/Kraków) oraz badania marketingowe,
- Opracowanie projektu nowych regulacji prawnych oraz budowanie poparcia społecznego dla proponowanych rozwiązań, w tym prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych - zadanie koordynowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w jego ramach zostały zainaugurowane prace nad systemem gospodarstw opiekuńczych w Polsce.
W dniu 3 sierpnia 2022 roku w Warszawie odbyła się konferencja prasowa podsumowująca wyniki dotychczasowych prac nad wdrażaniem modelu gospodarstwa opiekuńczego wypracowanego w ramach projektu GROWID. O ostatecznym kształcie prawnym tego modelu opieki zadecyduje międzyresortowy Zespół do spraw wdrożenia modelu gospodarstwa opiekuńczego, w skład którego wchodzą przedstawiciele: MRiRW, ministra właściwego ds. gospodarki, ministra właściwego ds. rodziny i zabezpieczenia społecznego, ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, ministra właściwego ds. finansów, KRUS, PFRON i inni.
Najważniejsze tezy zawarte w opracowanym w projekcie GROWID modelu gospodarstwa opiekuńczego:
Definicja gospodarstwa opiekuńczego
1. Gospodarstwo opiekuńcze to świadczona w gospodarstwie rolnym usługa w zakresie opieki dziennej i/lub integracji społecznej na rzecz osób i rodzin w celu poprawienia ich funkcjonowania. Gospodarstwo rolne rozumiane jest tu jako grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa
rolnego.
2. Proponuje się, by definicja gospodarstwa opiekuńczego została skodyfikowana w ustawie o pomocy społecznej. W ustawie tej powinny znaleźć się zapisy określające warunki i zakres świadczenia opieki przez gospodarstwa rolne oraz standardy, jakie powinna ona spełniać.
Usługa gospodarstwa opiekuńczego
3. W gospodarstwie opiekuńczym obligatoryjnie świadczone będą usługi w zakresie:
a. Agroterapii dla uczestników – realizowanie programu zajęć terapeutycznych i
aktywizacyjnych opartych na rolniczym potencjale gospodarstwa,
b. Zajęć grupowych dla uczestników,
c. Pomocy w załatwianiu codziennych spraw uczestników,
d. Pomocy w czynnościach higienicznych,
e. Podawania posiłków i napojów uczestnikom.
Dodatkowo gospodarstwa opiekuńcze będą mogły świadczyć usługi fakultatywne w zakresie:
a. Nieodpłatnego transportu uczestników z i do miejsca zamieszkania oraz w związku z udzielaną pomocą w załatwianiu codziennych spraw,
b. Organizacji zajęć integracyjnych dla rodzin uczestników oraz członków społeczności lokalnej.
Usługi fakultatywne stanowić będą rozszerzenie i uzupełnienie usług obowiązkowych i będą świadczone w zależności od możliwości danego gospodarstwa oraz zapotrzebowania lokalnej społeczności.
4. Prowadzący gospodarstwo opiekuńcze będzie sam podejmował decyzję o dniach tygodnia oraz godzinach, w których będzie świadczona usługa. Będzie to kwestia indywidualnie ustalana z klientami gospodarstwa opiekuńczego.
5. Z opieki dziennej w gospodarstwie opiekuńczym może korzystać jednocześnie do 8 uczestników. W skali tygodnia z usług świadczonych w gospodarstwach opiekuńczych korzystać może nie więcej niż 24 uczestników.
6. Uczestnikami gospodarstw opiekuńczych będą mogły być osoby wymagające wsparcia w realizacji podstawowych czynnościach życiowych, opiece higienicznej, zapewnienia kontaktów z otoczeniem, wsparcia w zakresie integracji i aktywizacji społecznej
7. Rozpoczęcie działalności gospodarstwa opiekuńczego będzie możliwe po zarejestrowaniu go w Urzędzie Wojewódzkim. Rejestracja ta będzie musiała zostać poprzedzona uzyskaniem niezbędnych pozwoleń oraz odbyciem szkolenia i przejściem procesu certyfikacji realizowanego przez Centrum Doradztwa Rolniczego.
8. Gospodarstwo opiekuńcze będzie rozszerzeniem i uzupełnieniem prowadzonej działalności rolniczej. Działalność gospodarstw opiekuńczych będzie w związku z tym wyłączona z przepisów Ustawy Prawo Przedsiębiorców. Dochody osiągnięte z tytułu świadczenia w gospodarstwie rolnym opieki dziennej będą podlegać przedmiotowemu zwolnieniu z podatku dochodowego (art. 21 ustawy o podatku dochodowym) a rolnicy będą mogli podlegać ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
9. Usługi świadczone przez gospodarstwa opiekuńcze będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Ze względu na fakt, że zakres działalności gospodarstw opiekuńczych będzie ograniczony zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej w większości przypadków będą one zwolnione z obowiązku płacenia podatku VAT na mocy artykułu 113 ustawy o VAT (zwolnienie od podatku sprzedaży dokonywanej przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł).
10.Usługi gospodarstw opiekuńczych będą mogły być pośrednio finansowane przez podmioty publiczne, które będą mogły zawierać z rolnikami umowy na świadczenie tego typu usług.
11. Jednostki samorządu terytorialnego powinny otrzymać finansowe wsparcie na zakup usług dla seniorów. Proponuje się, by umożliwić im przeznaczanie na ten cel środków dostępnych w rządowych programach, takich jak ASOS, Senior +, „Usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych”.
Więcej informacji na temat projektu GROWID można znaleźć na stronie www.growid.pl
Pełne opracowanie dotyczące wypracowanego modelu można odnaleźć w załączonym dokumencie.