Z historii antybiotyków
Antybiotyk (gr. anti – przeciw; -bios – życie) to substancja pochodzenia biologicznego bądź też otrzymywana syntetycznie, która w stosunku do drobnoustrojów (głównie bakterii chorobotwórczych) wykazuje właściwości bakteriostatyczne (hamuje procesy życiowe bakterii) lub bakteriobójcze (uśmierca komórki bakteryjne). Produkowana jest przez niektóre gatunki grzybów (znana wszystkim penicylina), promieniowców (streptomycyna), bakterii (gramicyna), a także przez rośliny (fitoncydy).
Pierwszy antybiotyk - penicylina - wytwarzany przez pędzlaki odkrył szkocki bakteriolog i lekarz Alexander Fleming w 1928 roku. Zaś czysta penicylina (wyizolowana z Penicillium notatum) została wprowadzona do stosowania w lecznictwie przez australijskiego farmakologa Howarda W. Floreya i brytyjskiego biochemika E. B. Chaina w 1942 roku.
Antybiotykooporność
Antybiotyki zrewolucjonizowały medycynę. Stosowane w odpowiedni sposób i zgodnie z ich przeznaczeniem umożliwiają szybkie zwalczenie choroby i powrót do zdrowia. Obecnie obserwuje się jednak coraz większe ich spożycie i niewłaściwe stosowanie, szczególnie widoczne w leczeniu, rolnictwie i weterynarii, a także w hodowli zwierząt, co w rezultacie przyczynia się do znacznego wzrostu oporności bakterii. Powszechne nadużywanie antybiotyków to powód wielu konsekwencji zdrowotnych oraz uodpornienia chorobotwórczych drobnoustrojów na działanie stosowanych leków, a to z kolei jest przyczyną coraz trudniejszej walki z wieloma chorobami bakteryjnymi.
Bezsprzecznie antybiotyki są niezbędne w leczeniu infekcji bakteryjnych, jakie występują u ludzi i zwierząt. Jednakże, już od wielu lat naukowcy bardzo podkreślają jak ważną kwestią jest rozważne ich stosowanie. Problem rozpowszechniania antybiotykooporności jest mocno związany z obecnością antybiotyków dostarczanych do środowiska w wyniku działalności samego człowieka. Dlatego też należy szukać i stosować wszelkie możliwe metody i działania, które będą zmierzały do ograniczenia zjawiska oporności na antybiotyki.
Jak powinniśmy postępować?
- przyjmować tylko i wyłącznie antybiotyki przepisane przez lekarza
- nie przerywać przyjmowania leków w przypadku poprawy samopoczucia
- nie stosować antybiotyków na "własną rękę" pozostałych po poprzednich kuracjach
Produkcja żywności - działania zmierzające do ograniczenia do niezbędnego minimum stosowania antybiotyków
- antybiotyki stosowane u zwierząt powinny być podawane wyłącznie w terapii zakażeń i tylko po konsultacji z lekarzem weterynarii
- ograniczenie stosowania antybiotyków można także uzyskać poprzez stosowanie szczepień ochronnych
- należy rozpowszechniać zasady dobrej praktyki na wszystkich etapach produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego
- działające systemy dotyczące higieny, bezpieczeństwa biologicznego i bezstresowej hodowli zwierząt powinny być stale udoskonalane
- należy wdrażać obowiązujące międzynarodowe standardy i rekomendacje racjonalnej antybiotykoterapii - opracowywane przez Światową Organizację Zdrowia Zwierząt (OIE), Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Światową Organizacje Zdrowia (WHO)
WHO uznała walkę z antybiotykoopornością za priorytetowy cel zdrowotny. Światowy plan walki z opornością drobnoustrojów na leki, w tym opornością na antybiotyki ogłoszony został w maju 2015 podczas Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly).
W 2008 roku Komisja Europejska ustanowiła Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (EAAD), który jest obchodzony corocznie w dniu 18 listopada w całej Europie. W 2015 roku Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła zaś Pierwszy Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAD) w dniach 16-22 listopada. Działanie te są odpowiedzią na stale rosnące zagrożenie związane ze zjawiskiem oporności drobnoustrojów na antybiotyki. Ma to na celu zwiększenie świadomości na temat globalnej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, gdyż konsekwencją zjawiska antybiotykooporności jest znaczne ograniczenie skuteczności leczenia róznych infekcji, a to z kolei wpływa na zwiększającą się zachorowalność i śmiertelność z powodu zakażeń.