Współczesne wyzwania w zakresie dobrostanu zwierząt gospodarskich

Chów i hodowla zwierząt gospodarskich, choć od dawna jest wykorzystywana w celu pozyskania konkretnych produktów pochodzenia zwierzęcego podlega ciągłym zmianom. Choć nie zawsze są to zmiany dynamiczne, to jednak zawsze prowadzą do uzyskania pożądanych cech u zwierząt, które w procesie hodowli pozwalają na wyodrębnienie w obrębie gatunku poszczególnych ras i typów użytkowych zwierząt.
Należy zadać sobie zatem pytanie, czy wszystkie zmiany w celu pozyskania określonych produktów ostatecznie okazują się tym czego chcieliśmy. Każdy z nas ma całkowicie odmienne gusta i upodobania chociażby co do podstawowych cech organoleptycznych. Jednakże wśród tej różnorodności zawsze przyświeca nam wspólny mianownik, a jest nim jakość produktów, które chcemy uzyskać. Do jakości produktów będę jeszcze nawiązywał, lecz jest jeszcze inny element łączący wszelkie procesy produkcji. Niejednokrotnie stoi on w swego rodzaju opozycji do jakości, a jest nim wytwarzanie produktów przy jak najniższych kosztach własnych. I choć chęć posiadania wysokiej jakości towarów za jak najniższą cenę towarzyszy nam od zawsze to zestawienie jakości i niskich kosztów produkcji w procesach technologicznych nigdy nie powinny iść w parze, gdyż spowodować mogłyby, wręcz opłakane skutki. Tym bardziej jeśli pozostawimy je same sobie, bez kontroli. Patrząc na współczesne nam czasy, to kontrolowane wytwarzanie określonych produktów przy jak najniższych kosztach własnych, jest jedną z bazowych definicji związanych z gospodarką rynkową. Ale czy można te zależności przenieść bezpośrednio do świata produkcji zwierzęcej?
Rolnictwo i praktyka hodowlana ma w swej historii takie niechlubne karty, kiedy to w całym tym podejściu zapominano o zwierzętach, które zamiast podmiotem – istotą chowu, stały się jego przedmiotem. Dlatego aby proces chowu i hodowli nie zmierzał w tak odległym i niezgodnym z naszymi przekonaniami kierunku, zasadnym stało się wprowadzenie do codziennej praktyki pojęcia dobrostan zwierząt.
Chyba największym wyzwaniem współczesnych czasów w chowie i hodowli zwierząt gospodarskich jest zrozumienie istoty zagadnień jakie w pojęciu dobrostanu się zawierają. Często współczesna narracja narzuca nam pewne rozwiązania i podejścia w celu oceny poziomu dobrostanu, przez które wydaje się jakoby zwierzęta w procesach produkcyjnych były tylko i wyłącznie zniewolone i wykorzystywane, a dodatkowo ich utrzymanie stało się jedną z głównych przyczyn zanieczyszczeń środowiska. Nic bardziej mylnego. Należy coraz częściej podkreślać, że aby móc wypowiadać się w temacie dobrostanu zwierząt gospodarskich i rozumieć jego istotę należy być osobą, która codziennie przebywa ze zwierzętami jest ich bacznym obserwatorem i poznaje ich potrzeby oraz możliwości adaptacyjne. Dlatego aby poznać wszelkie aspekty dobrostanu, należy zapoznać się z opiniami hodowców, zootechników i lekarzy weterynarii, których codzienna praca pozwala na wiarygodną i rzetelną ocenę statusu produkcyjnego zwierząt gospodarskich. Pamiętajmy, że to gospodarstwo rolne jest pierwszym ogniwem w łańcuchu żywnościowym i to właśnie na nim spoczywa olbrzymia odpowiedzialność za utrzymywane zwierzęta, bezpieczeństwo pracowników, ochronę środowiska naturalnego, a także za wyprodukowanie i wprowadzenie do obrotu bezpiecznej żywności lub surowca do jej produkcji. Pojęcie dobrostanu, szeroko omówione w tej publikacji wiąże się z takimi terminami biologicznymi, jak stres, adaptacja, kondycja, homeostaza oraz wzbogacenie i zubożenie środowiska życia. Ogólnie najtrafniejsza wydaje się definicja wprowadzona przez Wiepkem’a i Koolhaas’a, która mówi że dobrostan występuje wtedy, gdy zwierzę zarówno z fizjologicznego jak i etologicznego punktu widzenia znajduje się w harmonii z otaczającym go środowiskiem i jest zdolne adaptować się w odpowiedni sposób do zmian zachodzących w tym środowisku.