Rozwój nauki spowodował, że pojawiły się metody opierające się na poszukiwaniu zależności pomiędzy faktami z przeszłości, mogącymi determinować przyszłość. Formą działalności poznawczej zmierzającą do wskazania najbardziej prawdopodobnych przyszłych zdarzeń jest prognozowanie.
W rolnictwie prognozowanie czyli przewidywanie zmian wyników produkcyjnych czy sytuacji ekonomicznej jest szczególnie trudne, co wynika z biologiczno–technicznego charakteru prowadzonej produkcji. Zdarza się, że występują klęski (np. susze, gradobicia), których nie można przewidzieć, a które powodują duże straty, w konsekwencji wpływające na poziom cen produktów. Prognoza, którą przygotowuje się, jest wciąż obarczona większym lub mniejszym błędem. Im więcej wiadomo o kształtowaniu się danego zjawiska w przeszłości, tym trafniejszych można oczekiwać prognoz, a tym samym mniejszych odchyleń danych rzeczywistych od planowanych. W obecnej rzeczywistości prognozy są nieodzownym elementem skutecznego i sprawnego zarządzania gospodarstwem rolnym. Decyzje rolnika nie mogą ograniczać się do rozwiązywania tylko bieżących problemów, należy myśleć perspektywicznie, określając np. kierunki i zakres inwestowania. Posiadana wiedza i prawidłowa ocena rozwoju różnych zjawisk oraz procesów gospodarczych pozwalają wykorzystać pojawiające się możliwości, ale także ograniczyć ryzyko podejmowanych działań. Do przetrwania na rynku potrzebne są informacje, które w mniejszym lub większym stopniu przedstawiałyby przyszłe warunki.
W przypadku produktów rolniczych przewidywanie zmian wyników ekonomicznych jest trudne, może być jednak pomocne przy podejmowaniu wielu decyzji w gospodarstwach. Dla przykładu, odpowiednio wczesna informacja o spodziewanym poziomie przyszłej produkcji rolnej czy na temat popytu może być pomocna przy planowaniu rozmiaru produkcji.
Plony i ceny podlegają wahaniom. Na zmiany plonu wpływ mają przede wszystkim czynniki pogodowe, a na ceny produktów rolnych i środków produkcji uwarunkowania rynkowe. Każda ich zmiana skutkuje zmianą wyników ekonomicznych działalności produkcyjnych.
Zależności między cenami środków do produkcji a cenami płodów rolnych wyznaczają opłacalność produkcji rolnej. Przedstawione tendencje zmian cen w latach wskazują na spadek opłacalności. Uzyskanie dochodu zapewnić może rolnikom tylko zwiększenie wydajności ekonomicznej. Istnieją dwa podstawowe sposoby osiągnięcia tego celu: wzrost wartości produkcji przy niezmienionych kosztach lub zmniejszenie kosztów przy stałej wartości produkcji. W obu wariantach kluczową rolę pełni właściwe zarządzanie i optymalizowanie kosztów ponoszonych na produkcję.
Kontrola ponoszonych nakładów i kosztów jest ważnym elementem w ocenie każdej działalności. Ma miejsce zwykle na końcu procesu zarządzania, ale jednocześnie powinna być punktem wyjścia do kolejnego etapu zarządzania. Jest to ważne, jeżeli przewidujemy rozwój przyszłych zjawisk, np. zmiany wyników ekonomicznych produktów rolniczych.
W rolnictwie bezbłędna prognoza jest niemożliwa, ponieważ warunki przyrodnicze mogą wykazywać znaczne odchylenia od przeciętnych, co oczywiście ma wpływ na uzyskiwane efekty. Można jednak przewidywać granice zmienności tych efektów.