LEADER to wspierany ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego program unijny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Cieszy się on wielką popularnością wśród samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców, osób fizycznych i kościołów.
LEADER umożliwia aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi. Jego istotą jest włączenie lokalnych społeczności w diagnozowanie problemów własnego obszaru i wypracowywanie sposobów ich rozwiązania. Dzięki współpracy lokalnych społeczności, instytucji oraz przedsiębiorstw, program ten sprzyja innowacjom, tworzeniu nowych miejsc pracy oraz poprawie jakości życia na wsi. Podejście LEADER powstało w odpowiedzi na niezdolność tradycyjnej, odgórnej polityki do rozwiązywania problemów trapiących liczne obszary wiejskie Europy. Nazwa programu, wbrew pozorom, nie pochodzi od słowa „leader” (ang. lider), choć w swej ideologii ma dużo wspólnego z tym określeniem. Akronim „LEADER” tworzą pierwsze litery francuskich słów: „Liaison Entre Actions de Développement de l'Économie Rurale”, co oznacza „powiązania między działaniami na rzecz rozwoju gospodarki obszarów wiejskich”.
Podejście LEADER opiera się na siedmiu konkretnych cechach i jego sukces zależy od tego, czy wszystkie one będą obecne i stosowane razem. Definiują one metodę LEADER i stanowi o jego odrębności od zwykłego programu finansowania.
Główne cechy LEADERA:
- oddolność (szeroki udział społeczności lokalnej w tworzeniu i realizacji strategii),
- terytorialność (lokalna strategia rozwoju przygotowana dla danego, spójnego obszaru),
- zintegrowanie (łączenie różnych dziedzin gospodarki, współpraca różnych grup interesu),
- partnerstwo (lokalna grupa działania jako lokalne partnerstwo, w którym uczestniczą różne podmioty z sektora publicznego, społecznego i gospodarczego),
- innowacyjność projektów (w skali lokalnej),
- decentralizację zarządzania i finansowania projektów.
- sieciowanie i współpracę (wymianę doświadczeń i rozpowszechnianie dobrych praktyk).
Cele Interwencji LEADER:
- Wzmacnianie lokalnych społeczności – Promowanie aktywności mieszkańców w tworzeniu i realizacji lokalnych strategii rozwoju.
- Tworzenie nowych miejsc pracy – Wspieranie przedsiębiorczości oraz innowacyjnych pomysłów w sektorze wiejskim.
- Ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego – Inwestowanie w projekty, które przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
- Zwiększenie jakości życia – Realizacja projektów społecznych, kulturalnych i edukacyjnych, które poprawiają jakość życia mieszkańców wsi.
Kto może skorzystać z Interwencji LEADER?
- Przedsiębiorcy i rolnicy
- Mieszkańcy obszarów wiejskich
- Organizacje pozarządowe
- Lokalne grupy działania (LGD)
Jakie projekty są wspierane?
Interwencja LEADER wspiera różnorodne projekty, w tym:
- Inwestycje w infrastrukturę lokalną
- Projekty edukacyjne i kulturalne
- Inicjatywy ekologiczne i zrównoważonego rozwoju
- Wspieranie lokalnych produktów i tradycji
Jak aplikować?
Aby skorzystać z funduszy w ramach Interwencji LEADER, należy:
- Zidentyfikować Lokalne Grupy Działania w swoim regionie.
- Opracować projekt zgodny z lokalną strategią rozwoju.
- Złożyć wniosek o dofinansowanie.
Dlaczego warto?
Udział w Interwencji LEADER to szansa na:
- Realizację innowacyjnych pomysłów.
- Pozyskanie funduszy na rozwój lokalnej społeczności.
- Współpracę z innymi mieszkańcami oraz instytucjami.
LEADER wdrażany jest w zróżnicowany sposób w całej Unii Europejskiej. W Polsce zaangażowane w program są Lokalne Grupy Działania (LGD) będące rodzajem partnerstwa terytorialnego powstałego jako oddolna inicjatywa, zrzeszająca przedstawicieli lokalnych organizacji z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego oraz mieszkańców działających na rzecz lokalnej społeczności. Obecnie w Polsce działa prawie 300 Lokalnych Grup Działania, w tym 11 na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Członkami tych organizacji są przedstawiciele samorządów gmin, placówek oświaty, kultury, organizacji i stowarzyszeń działających na danym terenie, firm, spółdzielni i co najważniejsze –także zwykli mieszkańcy gmin, na których obszarze działa dany LGD. Tam, gdzie LGD uzyskały znaczne, organizacyjne i finansowe wsparcie samorządów, a także poprzez wdrażane działania zdobyły zaufanie mieszkańców wsi – dziś stanowią jedną z najważniejszych sił rozwojowych swojego terenu. Wiele z nich stale rozwija swą działalność i wybiega już dziś daleko poza ramy samego LEADERA, wdrażając także środki pomocowe z innych źródeł i organizując na różnych poziomach życie lokalnej społeczności, zarówno w sferze integracyjnej, kulturalnej, jak i gospodarczej. Oprócz pełnionej funkcji jednostek zaangażowanych w udzielanie pomocy finansowej, która w Polsce została włączona jako jedno z wielu narzędzi Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), LGD wspierają lokalnych producentów i usługodawców także w innych formach. Liczne wydarzenia promocyjne, wydawnictwa czy wyjazdy studyjne, a także projekty współpracy pomiędzy partnerskimi Grupami to tylko nieliczne z tych działań, które przysporzyły wiele korzyści przedsiębiorcom z obszarów wiejskich.
Wykaz LGD i LGR funkcjonujących na terenie województwa warmińsko-mazurskiego:
- Lokalna Grupa Działania „Barcja”
- Lokalna Grupa Działania „Mazurskie Morze”
- Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Północnej Warmii i Wysoczyzny Elbląskiej”
- Lokalna Grupa Działania „Warmiński Zakątek”
- Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Południowa Warmia”
- Lokalna Grupa Działania Ziemia Lubawska
- Stowarzyszenie Kraina Drwęcy i Pasłęki
- Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Lider w EGO”
- Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Brama Mazurskiej Krainy”
- Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Wielkie Jeziora Mazurskie”
- Stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania