Od 2023 r. obowiązują nowe przepisy unijne, które wprowadziły zmiany w rodzajach dostępnego wsparcia oraz w zasadach przyznawania wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).
Nowym prośrodowiskowym elementem systemu płatności bezpośrednich są ekoschematy – obowiązkowe do wdrożenia dla państwa członkowskiego, ale dobrowolne dla rolnika. Budżet przeznaczony na ekoschematy stanowi minimum 25% kwoty płatności bezpośrednich/rok (średnio w latach 2023-2026 ok. 884 mln EUR/rok), tj. dwa razy tyle co łącznie rocznie wydatkowano na interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne i interwencję Rolnictwo ekologiczne (ok. 440 mln EUR/rok). Stawki płatności w ramach ekoschematów określane są w EUR i przeliczane będą na zł wg kursu PLN/EUR ustalonego na ostatni dzień roboczy września danego roku.
Ekoschematy są to roczne, płatne praktyki, dostosowane do warunków i potrzeb krajowych, ale poddane ocenie przez Komisję Europejską pod kątem realizacji celów środowiskowych i klimatycznych nowej WPR – ochrony zasobów gleby, wód, klimatu, dobrostanu zwierząt, różnorodności biologicznej w produkcji rolnej.
W Polsce ekoschematy zostały tak zaprojektowane, żeby promować praktyki, które przekładają się na dochody rolnicze poprzez zwiększenie żyzności gleby, racjonalne nawożenie, poprawę jakości plonów. Służy temu przede wszystkim ekoschemat Rolnictwo węglowe, w ramach którego rolnicy z ośmiu dostępnych praktyk będą mogli wybierać te, które najlepiej odpowiadają na ich potrzeby.
W ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wprowadzono łącznie 7 ekoschematów obszarowych oraz ekoschemat dobrostan zwierząt.
Płatności w ramach ekoschematów obszarowych są przyznawane do powierzchni gruntów położonych na obszarze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów: (i) położonych na gruncie stanowiącym kwalifikujący się hektar, (ii) o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha, (iii) nie większej jednak niż maksymalny kwalifikujący się obszar. Łączny limit powierzchni na gospodarstwo, do którego będą przyznawane płatności wynosi 300 ha i stanowi sumę wszystkich realizowanych ekoschematów obszarowych, praktyk lub wariantów, przy czym nie dotyczy on ekoschematu Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych oraz ekoschematu Biologiczna uprawa lub Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi jako warunku ubiegania się o ekoschemat Materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany.
Do tej samej powierzchni, w tym samym roku, mogą być przyznane płatności w ramach nie więcej niż dwóch ekoschematów lub praktyk lub wariantów.
O płatności w ramach ekoschematów obszarowych może ubiegać się rolnik aktywny zawodowo prowadzący działalność rolniczą, któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, który może być wykorzystywany do ubiegania się o te płatności. Łączna powierzchnia gruntów objętych obszarem zatwierdzonym do wsparcia, będących w posiadaniu rolnika na dzień 31 maja w roku składania wniosku o przyznanie płatności nie może być mniejsza niż 1 ha. W przypadku rolników posiadających mniej niż 1 ha, ale otrzymujących płatności do zwierząt (w tym płatności do dobrostanu) – minimalna kwota płatności bezpośrednich powinna wynosić co najmniej równowartość w złotych kwoty 200 EUR.
Ekoschematy obszarowe
- Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, który obejmuje osiem praktyk rolniczych:
- Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych (TUZ) z obsadą zwierząt
- Międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe
- Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem
- Zróżnicowana struktura upraw
- Wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji
- Stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo
- Uproszczone systemy uprawy
- Wymieszanie słomy z glebą
- Obszary z roślinami miododajnymi
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
- Integrowana Produkcja Roślin - zmiany od 2025 r.
- Biologiczna uprawa - zmiana od 2025 r.
- Grunty wyłączone z produkcji – zmiany od 2025 r.
- Materiał siewny kategorii elitarny i materiał siewny kategorii kwalifikowany – nowy ekoschemat od 2025 r.
Broszury informacyjne
- Prezentacja - zmiany w ekoschematach w kampanii 2025
- Płatności bezpośrednie, w tym ekoschematy oraz interwencje środowiskowe PS WPR 2023-2027
- Ekoschematy obszarowe PS WPR 2023-2027 - Aktualizacja
Legislacja
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 października 2024 r. w sprawie stawek płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska za 2024 r. (Dz. U. poz. 1517).
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz.U. poz. 1011)
Materiały
Do pobrania
Ekoschematy_obszarowe_AKTUALIZACJA_2025.pdf 3.59MBDo pobrania
Tabela_łączeń_ekoschematów_-_aktualizacja_2025_r.pdf 0.17MBDo pobrania
Ekoschemat_Grunty_wyłączone_z_produkcji_zmiany_od_2025_r.pdf 0.36MB