Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu nam żywności. Rolnictwo może mieć negatywny wpływ na środowisko, w tym na jakość wód. Zanieczyszczenia rolnicze to złożony problem o wielu źródłach i skutkach. Stosowanie nawozów przyczynia się do coraz lepszej produkcji rolniczej, ale niewłaściwe zastosowanie prowadzi do zanieczyszczenia wód.
Najchętniej używanym nawozem jest nawóz azotanowy oraz fosforowo-potasowy.
- Azot sprzyja intensywnemu wzrostowi i rozwojowi roślin, poprzez powiększenie masy zielonej oraz plonu nasion.
- Fosfor i potas wpływają na lepsze wykorzystanie światła przez rośliny oraz wzmacniają odporność na choroby.
Nadmierne stosowanie azotu i fosforu powoduje:
- Eutrofizację – nadmiar azotu i fosforu z nawozów spływa do wód powierzchniowych
i gruntowych. Zjawisko to powoduje nadmierny wzrost glonów i innych roślin wodnych, które następnie obumierają, zabierając tlen w wodzie. - Zagrożenie dla bioróżnorodności – eutrofizacja prowadzi do wymierania ryb, owadów i innych organizmów wodnych, co zaburza równowagę ekosystemu.
- Zanieczyszczenie wody pitnej – azotany i fosforany z nawozów mogą przedostać się
do wody pitnej, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia ludzi.
Skutki uboczne niewłaściwego stosowania:
- Niewłaściwa pora stosowania – stosowanie nawozów w niewłaściwym czasie, np. przed opadami deszczu, może prowadzić do szybkiego wypłukania składników odżywczych do wód.
- Niewłaściwa dawka – stosowanie zbyt dużych dawek nawozów może prowadzić
do przedawkowania składników odżywczych i ich spływu do wód. - Niewłaściwy rodzaj nawozu – stosowanie niewłaściwego rodzaju nawozu dla danej gleby lub rośliny może prowadzić do nieskutecznego wykorzystywania składników odżywczych i ich wypłukania do wód.
Zapobieganie zanieczyszczeniu wód przez nawozy:
Stosowanie zrównoważonych praktyk rolniczych:
- Stosowanie nawozów organicznych zamiast mineralnych,
- Stosowanie precyzyjnego rolnictwa, aby optymalizować dawki nawozów,
- Uprawianie roślin okrywowych i pasów buforowych w celu zatrzymania spływu składników odżywczych.
Dobre praktyki magazynowania i stosowania nawozów:
- Przechowywanie nawozów w szczelnych pojemnikach na utwardzonym podłożu,
- Stosowanie nawozów w odpowiednim czasie i dawce,
- Unikanie stosowania nawozów w pobliżu cieków wodnych.
Edukacja i podnoszenie świadomości:
- Kształcenie rolników na temat zrównoważonych praktyk stosowania nawozów,
- Informowanie konsumentów o wpływie ich wyborów żywieniowych
na środowisko.
Należy nadmienić, że aktem prawnym, który reguluję zasady nawożenia jest Dyrektywa 91/676/EWG Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego – Dyrektywa azotanowa. Główne cele Dyrektywy to:
- Zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami,
- Zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu,
- Ochrona zdrowia ludzi,
- Ochrona środowiska.
Jednocześnie, należy dodać, że ustawa Prawo Wodne z dnia 20 lipca 2017 r.
(Dz. U. 2023 r., poz. 1478) odgrywa kluczową rolę w ochronie wód przed azotanami
i przeciwdziałaniu ich negatywnemu wpływowi na środowisko naturalne. Wdrożenie zapisów ustawy i stosowanie dobrych praktyk rolniczych jest niezbędne dla zrównoważonego rolnictwa i ochrony naszych zasobów wodnych.
Aplikacja nawozów wpływa korzystanie na wzrost produkcji rolniczej. Jednakże, trzeba wziąć pod uwagę jak wpływa na stan i jakość wód na obszarach wiejskich. Zanieczyszczona woda pochodząca ze źródeł rolniczych niekorzystanie zmienia cały ekosystem. Przy stosowaniu nawozów należy pamiętać o aktualnych normach i rozporządzaniach. Racjonalne zastosowania nawozów oraz działania ograniczające zanieczyszczenie wód pomogą ochronić nasze zasoby wodne.
Literatura:
Pajewski T. 2016. Zanieczyszczanie wody jako negatywny efekt działalności rolniczej. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Szkoła Główna Wiejskiego w Warszawie. 18: 191-195.
Strona internetowa:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001566/T/D20171566L.pdf
https://woda.cdr.gov.pl/index.php/zanieczyszczenia-rolnicze-wod
https://www.geografia24.eu/geo_2023a_dane_pr_2/302_7_wplyw_czlowieka_na_srodowisko/r2_7_04a.pdf