Wielofunkcyjność obszarów wiejskich jest związana z rozwojem funkcji pozarolniczych, kreujących nowe miejsca pracy oraz alternatywne źródła dochodu dla ludności rolniczej. Przestrzeń wiejska jest miejscem prowadzenia działalności rolniczej, a zarazem atrakcyjnym obszarem do podejmowania i rozwoju przedsiębiorczości. Jednym z możliwych kierunków jest turystyka wiejska i agroturystyka.
Turystyka wiejska - mianem tym określa się wszystkie formy turystyki i usług turystycznych związanych ze środowiskiem wiejskim, zarówno z jego naturalnymi walorami przyrodniczymi, osadniczymi, jak i społeczno-kulturowymi. Główną atrakcją jest tu "wiejskość" (przyroda, zabudowa, krajobraz, kultura). Oznacza to również, rozwój na obszarach wiejskich, poza gospodarstwami rolnymi, szeroko rozumianych usług turystycznych i rekreacyjnych w dowolnych formach (baseny, korty tenisowe, ścieżki zdrowia itp.) przez dowolne podmioty gospdarcze.
Działalność turystyczna, prowadzona na obszarach wiejskich, podejmowana przez rolników prowadzących gospodarstwa rolne jako działalność dodatkowa, definiowana jest jako agroturystyka. Agroturystyka to wypoczynek u gospodarza, zorganizowany przez rodzinę wiejską we własnym gospodarstwie rolnym. Produkcja rolna i hodowla zwierząt stanowią tu jedną z istotniejszych atrakcji. Turysta korzysta z usługi hotelarskiej (noclegu), żywienia, uczestniczy czynnie lub biernie w życiu gospodarstwa. Gospodarz jest usługodawcą, a turysta gościem. Ideą agroturystyki jest pobyt gościa w gospodarstwie rolnym. Zatem gospodarstwo agroturystyczne to czynne gospodarstwo rolne, w którym świadczenie usług turystycznych odbywa się w oparciu o zabudowania, grunty i inne zasoby tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszania podstawowej funkcji, jaką jest zachowanie do zdolności produkcyjnej. Agroturystyka nie jest terminem wprost określonym w przepisach prawnych. Udogodnienia zawarte w kilku odrębnych aktach prawnych wymagają każdorazowej interpretacji uwzględniającej indywidualne warunki świadczącego tego typu usługi gospodarstwa. Obejmują one w szczególności:
- wyłączenie w art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej „wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych pobytem turystów” oraz „działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego” czy „wyrobu wina przez producentów będących rolnikami”;
- zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 pkt. 43 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5 zwolnione są z opodatkowania;
- uznanie, zgodnie z art. 1a ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, że wynajmowanie turystom pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych znajdujących się na obszarach wiejskich przez osoby ze stałym miejscem pobytu w gminie położonej na tym terenie, jeżeli liczba pokoi przeznaczonych do wynajęcia nie przekracza 5 nie uważa się za działalność gospodarczą, co oznacza, że stawki podatku od nieruchomości związanego z prowadzeniem tego typu działalności pozostają na niższym poziomie, adekwatnym dla wykorzystywania tych nieruchomości do celów mieszkaniowych.
Rozpoczęcie prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego jest związane z obowiązkiem zgłoszenia obiektu do ewidencji innych obiektów hotelarskich prowadzonej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ze względu na miejsce położenia obiektu. Gospodarstwa prowadzące usługi żywieniowe powinny być wpisane również do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności, prowadzonego przez terenowo właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.