wmodr.pl

Kuchnia pogranicza polsko-litewskiego

Kuchnia pogranicza polsko-litewskiego

Obszar pogranicza polsko-litewskiego obejmuje swym zasięgiem północno-wschodnią Polskę i południową Litwę. Jest to wyjątkowy obszar w Europie wyróżniający się mieszankę narodów i kultur, którą łączy wspólna, często powikłana historia. W konsekwencji stykania i mieszania się rozmaitych społeczeństw, charakteryzujących się odmiennymi tradycjami kulturowymi, kulinarnymi oraz innymi systemami wartości, na pograniczach dochodzi do powstania „kuchni pogranicza”, o specyficznych cechach, licznych zapożyczeniach i różnorakich smakach.

Litwa, choć terytorialnie jest państwem niewielkim, obdarowana została przez naturę nie tylko malowniczym krajobrazem, ale również obfitością żywności. Od najdawniejszych czasów puszcza litewska słynęła z łownej zwierzyny, grzybów i jagód. Rzeki i liczne jeziora dostarczały ryb i raków. Dostęp do morza pozwalał wzbogacać stoły o rybę morską. Naród litewski zawsze tradycyjnie związany był z rolnictwem. Nigdy nie brakowało tam zbóż, warzyw, mleka i miodu. Stąd też stół litewski był zawsze obficie zastawiony, a gościnność należała do podstawowego obowiązku towarzyskiego.

Już we wczesnym średniowieczu popularna była uprawa zbóż, które wykorzystywano do tworzenia wypieków lub spożywano w postaci kaszy. Ta rolnicza nacja była jednym z największych konsumentów nabiału, który nie był tak rozpowszechniony w zachodniej części Europy. Na kuchnię litewską silny wpływ wywarły kraje ościenne przez oddziaływanie na jej rodzime zwyczaje: kuchnia polska, niemiecka, białoruska, żydowska, tatarska. Kuchnię litewską w okresie wymieszania się kuchni dworskiej z kuchnią ludową cechowała przede wszystkim mała ilość zup, które zastępowano różnego rodzaju sałatkami i daniami zimnymi. Z dań ciepłych dominowały potrawy zapiekane i duszone. Tradycja spożywania mięsa jest tu bardzo stara i można Litwę śmiało uznać za kraj, który wniósł do kuchni europejskiej umiejętność wędzenia i konserwowania mięs. Kuchnia znana obecnie powstała dopiero w XIX wieku poprzez połączenie kuchni chłopskiej i dworskiej.

Na ukształtowanie się cech, które wyróżniają kuchnię polską, ogromny wpływ miały przemiany historyczne. Granice naszego państwa zmieniały się na przestrzeni czasu. Od wieków sztuka kulinarna wzbogacana była wpływami innych narodów: kuchnią rosyjską, litewską, niemiecką, austriacką, włoską, francuską i żydowską. Nie mniej jednak, dzięki przywiązaniu do własnych korzeni, naszych rodzimych tradycji żywieniowych, polska kultura kulinarna zdołała przetrwać mimo wpływu wielu kultur.

W przeszłości kuchnia polska znana była przede wszystkim z obfitego wykorzystania soli i stałej obecności kasz. Bazowała na prostych potrawach wytwarzanych z mięsa zwierząt zarówno hodowlanych, jak i dzikich, drobiu, jaj, ryb słodkowodnych, ryb morskich (głównie śledzi) oraz płodów rolnych (pszenicy, prosa, żyta). Dzięki dużym wpływom ze świata kuchnia w Polsce, zwłaszcza ta dworska, mogła ewaluować. Przecinające się szlaki handlowe pozwoliły poznać i docenić obfitość przypraw, owoców i warzyw. Tradycyjne narodowe specjały cechowała wysoka kaloryczność dań, naturalność i wiele smaków i aromatów. Kuchnia polska nie zaniknęła, przetrwała w tradycji dnia codziennego w naszych domach, szczególnie tych wielopokoleniowych, w obchodach rodzinnych uroczystości oraz na kartach starych książek kucharskich. Duży wpływ na kształt kuchni miała także religia, święta i tradycje. Zarówno Boże Narodzenie, jak i Wielkanoc są kulminacją roku kulinarnego. Do dziś jest to okres wzmożonej aktywności w kuchni. Mimo że niektóre tradycyjne specjały można kupić gotowe, nie mogą one równać się z potrawami przygotowanymi według sprawdzonych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie przepisów.

Opracowanie: SW