Rośliny oleiste to rośliny zaliczane do różnych grup systematycznych, których nasiona lub owoce o zawartości 20–70% tłuszczu stanowią surowce do otrzymywania olejów roślinnych. Są to rośliny uprawne oraz występujące dziko.
Zdecydowana większość tłuszczów roślinnych jest cieczami. Tłuszcze konsumpcyjne wykorzystywane są do bezpośredniego spożycia, ale także służą do wyrobu tzw. utwardzonych tłuszczów roślinnych. Typowymi przykładami są: margaryny, tłuszcz palmowy wykorzystywany w przemyśle cukierniczym, piekarniczym oraz tzw. „tłuszcz chroniony” stosowany w żywieniu bydła. Tłuszcze techniczne natomiast stosuje się głównie do wyrobu biopaliw, farb, lakierów, pokostów, środków powierzchniowoczynnych, tworzyw sztucznych, klejów i kitów. Tłuszcze pochodzenia roślinnego stosuje się również w farmacji oraz w przemyśle kosmetycznym. Produkty uboczne przy tłoczeniu oleju (metodą na zimno), tzw. makuchy lub śruty poekstrakcyjne stanowią bardzo cenną, wysokobiałkową paszę treściwą dla zwierząt. Ponadto nasiona lub makuchy niektórych roślin oleistych, np. rzepaku, rzepiku, gorczyc, dzięki zawartości olejków gorczycznych używane są do wyrobu musztardy, wina, piwa lub służą jako przyprawy do konserw. Niektóre rośliny oleiste mają też inne wartości, np. płatki korony krokosza dzięki zawartości barwników mogą być wykorzystane w przemyśle farbiarskim. Nasiona maku mają szerokie zastosowanie przy wyrobach cukierniczych, piekarskich, ponadto dostarczają wielu alkaloidów. Ziele drapacza i nasiona rącznika (olej rycynowy) wykorzystywane są w lecznictwie. Podobnie jak makuchy, także słoma niektórych roślin oleistych może być używana na paszę, do okrywania kopców, produkcji kompostów, wyrobu papieru, płyt izolacyjnych itp. Rośliny oleiste takie jak len lub konopie są cennymi roślinami włóknistymi i wykorzystywane są przede wszystkim do produkcji włókien naturalnych, a uzyskiwanie z nich tłuszczów jest dodatkowym produktem podnoszącym opłacalność uprawy tych roślin.